Tokian tokiko mintzo nafar batzuen egungo egoeraz [Acerca de la situación actual de algunas hablas vascas de Navarra]
Resumen
El trabajo que presentamos tiene un doble objetivo. De un lado, fijar el actual límite meridional de las hablas dialectales del euskera habladas en Navarra; de otro, mostrar qué grado de vitalidad presentan las hablas más meridionales entre el valle de Aezkoa y la Burunda. En muchos lugares se encuentran al borde de la desaparición, mientras que en otros tantos su continuidad se ha interrumpido durante estas últimas décadas y hoy ya no es el euskera dialectal, sino el estándar, el que está en la base de la transmisión intergeneracional. En unas pocas localidades de la zona estudiada la transmisión del euskera dialectal sigue produciéndose, pero se enfrenta a crecientes dificultades.
Estadísticas
Referencias
Apalauza, A. (2012). Nafarroako ipar-mendebaleko hizkeren egitura geolinguistikoa. Iruñea & Bilbo: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia.
Arana, A. (2004). Nafarroako euskalkiak. Hegoaldeko goi-nafarrera. Artzibarko aldaera. Hiztegia. Donostia: Hiria.
Artola, K. (1985). Ezkabarteko euskara, Iruñeko udal dermioaren ondokoa, Celedonia Zenoz andrearen ahotan. In E. Kortadi (arg.), Aingeru Irigarayri Omenaldia (96-112. or.). Donostia: Eusko Ikaskuntza.
Artola, K. (2017). Erroibarko aldaeraren inguruan (5 – Esteribarko erdialdeko azpialdaera. Lehen erdia). FLV, 124, 299-354.
Artola, K. (2019). Olaibarko aldaeraren inguruan (Bigarren erdia: erdialdeko herriak). FLV, 128, 387-436.
Artzelus, A. (2019). Garaziko hizkuntza-aldakortasuna geografiaren, adinaren eta generoaren arabera. FLV, 127, 153-188.
Azkue, X. (2000). Hitanoa Zumaian. Zumaia: Zumaiako Udala.
Beraza, A. (2002). Hizkuntzaren transmisio naturala (lan argitaragabea). https://hiznet.asmoz.org/wp-content/uploads/2018/10/Beraza_Ainhoa.pdf helbidetik eskuratua.
Bidador, J. (2001). Euskara Iruñeko kazetaritzan (1910-1920). Testu antologia (i). Iruñea: Iruñeko Udala.
Bidador, J. (2003). Euskara Iruñeko kazetaritzan (1930-1936). Testu antologia (ii). Iruñea: Iruñeko Udala.
Bonaparte, L. L. (1863). Carte des sept provinces basques montrant la délimitation actuelle de l’euscara et sa division en dialectes, sous-dialectes et varietés. Londres: Standford’s Geographical Establishment.
Camino, I. (1997). Aezkoako euskararen azterketa dialektologikoa. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Camino, I. (2015). Aezkoako ohiko mintzo zaharrean oinarrituz etorkizunerako hizkuntza sorburu egokiak etor daitezke. Diario de Noticias, 2015-1-18, 40-41.
Cavanaugh, J. R. (2006). Little women and vital champions: gendered language shift in a Northern Italian town. Journal of Linguistic Anthropology, 16(2), 194-210. doi: https://doi.org/10.1525/jlin.2006.16.2.194
Dorian, N. (1981). Language death. The life cycle of a Scottish Gaelic dialect. Philadelphia: University of Pennsylvania. doi: https://doi.org/10.9783/9781512815580
Erdozia, J. L. (2001). Sakana erdialdeko euskara. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Erdozia, J. L. (2006). Altsasuko euskara. Altsasu: Altsasuko Udala eta Sakanako Mankomunitatea. http://sakana-mank.eus/wp-content/uploads/sites/72/2014/07/Altsasuko-euskara.pdf helbidetik eskuratua.
Erize, X. (1997). Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa, 1863-1936. Soziolinguistika historikoa eta hizkuntza gutxituen bizitza. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Etxaniz, P. (2001). Tratamenduen bilakaera, to eta no. flv, 87, 225-234.
Etxegoien, J. K., Xamar (2018). Etxera bidean. Iruñea: Pamiela.
Fuertes, J. (1873). El telegrafista del Sistema Weasthone. La vida en Alsásua. Madril: M. Minuesaren inprimategia.
Ibarra, O. (2018). El euskera de ayer y de hoy: variación y contacto. Iruñea: Pamiela.
Iñigo, A. (2005). Juan Goikoetxea Zabalo, euskaltzain urgazlea, jaio zeneko mendeurrenean. Euskera, 50(2), 679-686.
Iqbal, I. (2005). Mother tongue and motherhood: Implications for French language maintenance in Canada. The Canadian Modern Language Review / La Revue canadienne des langues vivantes, 61(3), 305-323. doi: https://doi.org/10.3138/cmlr.61.3.305
Irigarai, A. (1956). Noticia del estado lingü.stico de Navarra en 1935. Euskera, 1, 41-46. Irigarai, A. (1965). La vieja lengua en Pamplona y aledaños. Diario de Navarra, 1965-11-21, 9.
Irizar, P. (1973). Los dialectos y variedades de la Lengua Vasca. Estudio lingüístico demográfico.BRSVAP, 29, 1-3, 3-78.
Irizar, P. (1992). Morfología del verbo auxiliar alto navarro meridional (Estudio dialectológico). Iruñea: Euskaltzaindia & Nafarroako Gobernua.
Izengabea. (1904). Guía Eclesiástica y estado del personal del Obispado de Pamplona, en 1º de septiembre de 1904, mandado publicar por el Excmo. é Iltmo, Sr. Dr. D. Fr. José López Mendoza y García obispo de él. Iruñea: Teodoro Bescansaren inprimategia.
Jimeno Jurío, J. M. (1986). Toponimia de la Cuenca de Pamplona. Cendea de Cizur. Bilbo: Euskaltzaindia.
Kasares, P. (2010). 20 urteko nafar euskaldun hori (Nafarroako euskararen egoera zenbait gazte euskaldunen bizipenetan). BAT Soziolinguistika aldizkaria, 76, 101-123.
Kasares, P. (2014). Euskaldun hazi Nafarroan. Euskararen belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa familia euskaldunetan. Bilbo: Euskaltzaindia.
López-Goñi, I. (2002). Nafarroa Garaiko ikastolen historia (1931-1982). Iruñea: Euskara Kultur Elkargoa.
Maiora, F. (2018). Euskera, lengua inteligible. Egilearen argitalpena.
Nafarroa. 4/2019 LF, otsailaren 4koa, Nafarroako Toki Administrazioaren erreformarako. Nafarroako Aldizkari Ofiziala, 2019ko otsailaren 6a, 25. zbk., 1060-1079. https://bon.navarra.es/eu/iragarkia/-/texto/2019/25/2 helbidetik eskuratua.
Nafarroako Gobernua. (2020). Nafarroako datu soziolinguistikoak, 2018. Iruñea: Nafarroako Gobernua, Euskarabidea – Euskararen Nafar Institutua.
Ondarra, F. (2005). Bakaikuko hitzak, esaerak etab. flv, 100, 481-523.
Ozaita, J. (2014). Hurbilpen bat Tolosaldeko gazteek hitanoari buruz duten pertzepzio, diskurtso eta praktikara. bat Soziolinguistika Aldizkaria, 91, 83-103.
Sánchez-Carrión, J. M., Txepetx (1972). El estado actual del vascuence en la provincia de Navarra (1970). Factores de regresión. Relaciones de bilingüismo. Iruñea: Institución Príncipe de Viana.
Santazilia, E. (2009). Luzaideko hizkuntz bariazioa. FLV, 111, 219-248.
Satrustegi, J. M. (2003). Euskara Nafarroan atzo eta gaur. Jakin, 135, 73-82.
SEI. (2002). Lekunberriko Euskararen Kale Erabileraren Neurketa. Andoain: sei Kultur Elkartea. http://www.iparmank.eus/fitxategiak/dokumentuak/testuak/lekunberriko-kale-erabilpenaren-neurketa2001.pdf helbidetik eskuratua.
SHK. (2016). Sakanako hizkuntza-erabileraren kale-neurketa. Andoain: Soziolinguistika klusterra. http://sakana-mank.eus/wp-content/uploads/sites/72/2017/06/Kale-neurketa-2016-SakanaTxostena.pdf helbidetik eskuratua.
Zuazo, K. (2010). Sakanako euskara. Burundako hizkera. Iruñea & Bilbo: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia.
Derechos de autor 2020 Gorka Lekaroz Mazizior
Esta obra está bajo licencia internacional Creative Commons Reconocimiento-NoComercial 4.0.
