Euskal zenbatzaileen komunztadura-aldakortasuna Hegoaldeko testu zaharretan [Variación de concordancia de cuantificadores en euskera a través de los textos antiguos de Hegoalde]
Resumen
En euskera es opcional que los cuantificadores indefinidos hagan la concordancia plural (Etxeberria & Etxepare, 2009). Mantener ambas variantes es un arcaísmo, en pérdida en el sur (Txillardegi, 1978; Zubiri & Zubiri, 1994). Reúno datos sincrónicos y diacrónicos del sur del País Vasco para: (i) observar si se mantiene el arcaísmo y (ii) analizar su desarrollo. Los resultados son: (i) no se acepta la falta de concordancia, (ii) la variabilidad ha ido desapareciendo, (iii) la función de objeto directo es la que menos concordancia ha hace históricamente, y (iv) en euskera arcaico occidental era posible no hacer la concordancia plural con cardinales, arcaísmo conservado en Zuberoa (Coyos, 1999)
Estadísticas
Referencias
Aldai, G. (2012). Sobre el origen de Martín Portal, autor de la poesía premiada en Pamplona en 1610. Fontes Linguae Vasconum, 114, 93-117.
Altuna, F. (1995). Acto contriciocoa eriotzaco orduracò: Garcia de Albeniz araiarraren araberazko eskuizkribua (1778). ASJU, 29(1), 83-132.
Arriolabengoa. J. (2008). Euskara Ibarguen-Cachopín kronikan. Testu zaharren ediziorako kontribuzioa. Euskaltzaindia & BBK Fundazioa.
Artiagoitia, X. (2006). Euskarazko izen sintagma: arkitektura eta egitura funtzionala [Argitaratu gabeko eskuizkribua]. UPV/EHU.
Artiagoitia, X. (2012). The DP hypothesis in the grammar of Basque. In U. Etxeberria, R. Etxepare & M. Uribe-Etxebarria (arg.), NPs and nominalizations in Basque: Syntax and semantics (21.-78. or.). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/la.187.04art
Bilbao, G., Gómez López, R., Lakarra, J. A., Manterola, J., Mounole, C., & Urgell, B. (2020). Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa. UPV/EHU.
Camino, I. (2014). Ekialdeko euskararen iragana. In I. Epelde (arg.), Euskal dialektologia: lehena eta oraina (257.-300. or.). UPV/EHU.
Casenave-Harigile, J. (2006). Xiberotar gramatika llaburra. Sü Azia.
Corbett, G. (2000). Number. CUP.
Coyos, J.-B. (1999). Le parler basque souletin des Arbailles: Une approche de l’ergativité. L’Harmattan.
De Houwer, A. (2009). Bilingual first language acquisition. Clevedon.
Etxagibel, J., Padilla, M., Ulibarri, K. & Urgell, B. (prestatzen) Krestomatia. 50 testu Euskara Arkaikoa eta Zaharra ezagutzeko [Argitaratu gabeko eskuizkribua]. UPV/EHU.
Etxebarne, J. (2006). Xiberotar gramatika. Sü Azia.
Etxeberria, U. (2012). Quantification in Basque. In E. Keenan & D. Paperno (arg.), Handbook of quantifiers in natural language (83.-164. or.). Springer. https://doi.org/110.1007/978-94-007-2681-9_3
Etxeberria, U. (2014). Basque nominals: From a system with bare nouns to a system without. In A. Aguilar-Guevara, B. Le Bruyn & J. Zwarts (arg.), Weak referentiality (335.-364. or.). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/la.219.14etx
Etxeberria, U. & Etxepare, R. (2008). Izen eta gertakarien gaineko kuantifikazioa euskaraz. In X. Artiagoitia & J. A. Lakarra (arg.), Gramatika Jaietan. Patxi Goenagaren omenez (ASJUren gehigarriak, 51) (259.-286. or.). UPV/EHU.
Etxeberria, U. & Etxepare, R. (2009). Zenbatzaileak komunztatzen ez direnean: Hiru sistema. Lapurdum, 13, 127-144.
Etxeberria, U. & Etxepare, R. (2012). Number agreement in Basque: Counting vs. measuring. In U. Etxeberria, R. Etxepare & M. Uribe-Etxebarria (arg.), Noun phrases and nominalizations in Basque (149.-178. or.). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/la.187.07etx
Etxepare, R. (2000). Asko-ren zenbait alderdi. Lapurdum, 5, 99-111.
Euskaltzaindia. (1985). Euskal gramatika: Lehen urratsak I. Euskaltzaindia
Euskaltzaindia. (2021). Euskararen gramatika (I. liburukia). Euskaltzaindia.
Franco Landa, E. (2022). Zenbat dira asko? Euskal zenbatzaile zehaztugabeak azter-gai. In D. Krajewska, S. Monforte & E. Zuloaga (arg.), Aziti Bihia. Euskal filologia eta hizkuntzalaritzaren adarrak (33.-67. or.). UPV/EHU.
Goikoetxea Maiza, J. (1984). Joan Bautista Gamiz Ruiz de Oteo. Poeta bilingüe alavés del siglo XVIII. Arabako Foru Aldundia & Euskaltzaindia.
Gorrotxategi, J., Igartua, I. & Lakarra, J. A. (arg.). (2018). Euskararen historia. Eusko Jaurlaritza.
Iturrioz, J. L. (1985). La función de -a y de -ta a la luz de la dimensión de individualización. Euskera, 20, 175-213.
Jespersen, O. (1924). The philosophy of grammar. Allen & Unwin. Klasikoen Gordailua. (d. g.). https://klasikoak.armiarma.eus/
Lafitte, P. (1944/1991). Grammaire basque (navarro-labourdin litteraire). Elkar.
Laka, I. (1993). Unergatives that assign ergative, unaccusative that assign accusative. In J. Bobaljik & C. Phillips (arg.), Papers on case and agreement (149.-172. or.). MIT.
Lakarra, J. A. (1981). Barrutiaren edizio kritiko baterako. ASJU, 15(1), 123-156.
Lakarra, J. A. (1996). Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Euskaltzaindia.
Lakarra, J. A. (1997). Euskararen historia eta filologia: arazo zahar, bide berri. ASJU, 31(2), 537-616.
Larramendi, M. (1729). El impossible vencido: arte de la lengua bascongada. Antonio J. Villagordo.
Liburuklik. (d. g.). http://www.liburuklik.euskadi.eus
Manterola, J. (2011). -a morfemaren erabilera (eza) ekialdeko euskaretan. In J. A. Lakarra, J. Gorrochategui & B. Urgell (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren II. Biltzarra (71.-95. or.). UPV/EHU.
Manterola, J. (2012). Synchronic ubiquity of the Basque article -a: A look from diachrony. In U. Etxeberria, R. Etxepare & M. Uribe-Etxebarria (arg.), Noun phrases and nominalization in Basque: Syntax and semantics (179.-208. or.). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/la.187.08man
Martínez Areta, M. (2009a). The category of number in Basque: I. synchronic and historical aspects. Fontes Linguae Vasconum, 110, 63-98.
Martínez Areta, M. (2009b). The category of number in Basque: II. prehistorical and typological aspects. Fontes Linguae Vasconum, 111, 249-280.
Mitxelena, K. (1958). Introducción [a Landuchio]. In M. Agud & K. Mitxelena (arg.), N. Landuchio. Dictionarium Linguae cantabricae (1562). Gipuzkoako Foru Aldundia.
Mitxelena, K. (1964/1990). Textos arcaicos vascos (ASJUren gehigarriak, 11). UPV/ EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia.
Mounole, C. & Gómez, R. (2018). Euskara Zahar eta Klasikoa. In J. Gorrotxategi, I. Igartua & J. A. Lakarra (arg.), Euskararen historia (469.-542. or.). Eusko Jaurlaritza.
Mounole, C. & Lakarra, J. A. (2018). Euskara Arkaikoa. In J. Gorrotxategi, I. Igartua & J. A. Lakarra (arg.), Euskararen historia (352.-468. or.). Eusko Jaurlaritza.
Oyharçabal, B., Salaberria, J. & Epelde, I. (2011). Norantz datu-basea: aurkezpena eta aditz komunztadurako datuak. In I. Epelde (arg.), Euskal dialektologia: lehena eta oraina (1.-36. or.). UPV/EHU.
Reguero, U. (2017). Goi-nafarrera arkaiko eta zaharra: azterketa eta testuak [Doktore tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/23535
Salaberri, P., Zubiri, J. J. & Salaberri, I. (2021). Jose Ramon Minondo goizuetarraren gutunak. Olaberria (Oiartzun). 1790-1807 (bi liburuki). Euskaltzaindia.
Sarasola, I., (1983). Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU, 17, 69-212.
Satrustegi, J. M. (1987). Euskal Testu Zaharrak I. Euskaltzaindia.
Txillardegi. (1977). L’emploi de l’indéfini en souletin. Fontes Linguae Vasconum, 25, 29-54.
Txillardegi. (1978). Euskal gramatika. Ediciones Vascas.
Ulibarri, K. (2010). Viva Jesus dotrina: edizioa eta azterketa. ASJU, 44(2), 41-154.
Urgell, B. (arg.). (1995-1996). Testamentu Zarreko Kondaira (I eta II). Euskal Editoreen Elkartea.
Urgell, B. (2015). Landucciren hiztegien ordena eta honen eragina euskarazko hiztegian. In M. J. Ezeizabarrena & R. Gómez, Eridenen du zerzaz kontenta: sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008) (560.- 577. or.). UPV/EHU.
Urgell, B. (2018). Lehen Euskara Modernoa (1745-1891). In J. Gorrotxategi, I. Igartua & J. A. Lakarra (arg.), Euskararen historia (543.-657. or.). Eusko Jaurlaritza.
Zuazo, K. (1998a). Arabako euskara. In H. Knörr & K. Zuazo (arg.), Arabako euskararen lekukoak. Ikerketak eta testuak (125.-189. or.). Eusko Legebiltzarra.
Zuazo, K. (1998b). Frai Juan Zumarraga eta euskara. Durangoko Arte eta Historia Museoa.
Zubiri, I. (1994). Gramática didáctica del euskera (4. arg.). Didaktiker.
Zubiri, I. & Zubiri, E. (2000). Euskal gramatika osoa (2. arg.). Didaktiker.
Derechos de autor 2022 Eukene Franco Landa
Esta obra está bajo licencia internacional Creative Commons Reconocimiento-NoComercial 4.0.
