Hizkera-mailaren araberako ahoskera-aldakortasuna: euskara ikasteko modua aztergai

Irati Urreta Elizegi

doi:10.35462/flv140.8

Irati Urreta Elizegi Euskal Herriko Unibertsitatea UPV/EHU [Espainia] https://orcid.org/0000-0002-3181-4969

Gako-hitzak: ahoskera, hizkera-mailak, aldakortasuna, euskara ikasteko modua, irakaskuntza

Laburpena

Artikulu honetan, euskararen ahoskeran hizkera-mailaren arabera izan daitekeen aldakortasuna da aztergai: euskara ikasteko moduak (etxean / ez etxean) aldakortasun horretan izan dezakeen eragina aztertzea da helburu. Horretarako, euskara etxean eta etxetik kanpo (irakaskuntza formalaren bidez) ikasitako Ikaztegietako eta Baigorriko zenbait hiztunen hizkera-maila arduragabeko eta zainduko ahoskerak bildu eta aztertu dira, Fonologia Naturala oinarri hartuta. Ondoriozta daiteke, oro har, euskara etxean ikasitako hiztunen hizkeran aldakortasun handiagoa dagoela, euskara etxean ikasi ez dutenenean baino. Alde horien arrazoien artean, besteak beste, aldaera estandarraren eta idatziaren eragina leudeke.

Estatistikak

14

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

Aizpurua, A. (2024). Euskarazko bat-bateko bertsoen erritmoa: Silabatzea, erritmo-ereduak eta taldekatzea [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/69168

Artzelus, A. (2020). Garaziko euskararen azterketa diafasikoa. In E. Santazilia, D. Krajewska, E. Zuloaga & B. Ariztimuño (arg.), Fontes Linguae Vasconum 50 urte: ekarpen berriak euskararen ikerketari (63.-80. or.). Nafarroako Gobernua. https://doi.org/10.35462/fontes50urte.4

Bialystok, E. (1997). The structure of age: in search of barriers to second language acquisition. Second Language Research, 13(2), 116-137. http://www.jstor.org/stable/43104537

Brown, H.D. (2006). Principles of language learning and teaching. Pearson Longman. (Jatorrizko obra 1980an argitaratua)

Camino, I. (2022). Aztergaiak Ipar Euskal Herriko euskararen berrikuntzez. UPV/EHU.

Camps, A. (1990). Los objetivos lingüísticos de la educación. In M. Siguan (koord.), Lengua del alumno, lengua de la escuela (XII Seminario sobre «Educación y lenguas», Sitges, 1987) (29.-44. or.). ICE; Universitat de Barcelona.

Derwing, T.M., Munro, M.J., Foote, J.A., Waugh, E. & Fleming, J. (2014). Opening the window on comprehensible pronunciation after 19 years: a workplace training study. Language Learning, 64(3), 526-548. https://doi.org/10.1111/lang.12053

Donegan, P. (1995). The innateness of phonemic perception. In V. Samiian & J. Schaeffer (arg.), Proceedings of the 24th Western Conference on Linguistics 7 (59.-69. or.). Department of Linguistics, California State University.

Donegan, P. (2002). Phonological processes and phonetic rules. In K. Dziubalska-Kołaczyk & J. Weckworth (arg.), Future challenges for natural linguistics (57.-81. or.). Lincom Europa.

Donegan, P. (2013). Normal vowel development. In M.J. Ball & F.E. Gibbon (arg.), Handbook of vowels and vowel disorders (24.-60. or.). Psychology Press.

Donegan, P. & Stampe, D. (1979). The study of Natural Phonology. In D.A. Dinnsen (arg.), Current approaches to phonological theory (126.-173. or.). Indiana University Press.

Donegan, P. & Stampe, D. (2009). Hypotheses on natural phonology. Poznań Studies in Contemporary Linguistics, 45(1), 1-31. https://doi.org/10.2478/v10010-009-0002-x

Dressler, W.U. (1985). Morphonology: the dynamics of derivation. Karoma Publishers.

Durand, J. (2014). Corpora, variation, and phonology: an illustration from French liaison. In J. Durand, U. Gut & G. Kristoffersen (arg.), The Oxford handbook of corpus phonology (240.-264. or.). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199571932.013.018

Etxeberria, P. (1994). Hizkera jasoaren ingurukoak. Euskera, 39(3), 1527-1532.

Euskaltzaindia. (1968). Literatura euskeraren batasunari buruz Euskaltzaindiaren agiria. Euskera, 13, 250.

Euskaltzaindia. (1998). Euskara Batuaren Ahoskera Zaindua. Euskera, 43(2), 485-490.

Eusko Jaurlaritza. (2013). V. Inkesta Soziolinguistikoa: Euskal Herria, Euskal Autonomia Erkidegoa, Nafarroa, Iparraldea. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.

Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua & Euskararen Erakunde Publikoa. (2016). VI. inkesta soziolinguistikoa: euskararen eremu osoa. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.

Gil Fernández, J. (2007). Fonética para profesores de español: de la teoría a la práctica. Arco Libros.

Harmer, J. (2007). Teaching pronunciation. In The practice of English language teaching (248.-264. or.). Pearson Education Limited.

Hernández-Campoy, J.M. (2016). Sociolinguistic styles. John Wiley & Sons.

Hualde, J.I. & Zuazo, K. (2007). The standardization of the Basque language. Language Problems and Language Planning, 31(2), 143-168. https://doi.org/10.1075/LPLP.31.2.04HUA

Hurch, B. (1988). Phonetics and phonology: phonology and phonetics. Zeitschrift für Phonetik, Sprachwissenschaft und Kommunikationsforschung, 41(3), 346-352.

Hurch, B. (1996). Accentuations. In B. Hurch & R.A. Rhodes (arg.), Natural phonology: the state of the art (73.96. or.). Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1353/lan.1998.0155

Hurch, B. (2006). Natural Phonology. In Encyclopedia of Language and Linguistics (541.-543. or.). Elsevier. (Lehenengo edizioa 1994an argitaratua)

Jaffe, A. (2015). Defining the new speaker: theoretical perspectives and learner trajectories. International Journal of the Sociology of Language, 231, 21-44. Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/ijsl-2014-0030

Jauregi, O. (2007). Euskararen silaba: egitura eta historia [Doktore-tesia, UPV/EHU]. http://www.euskara.euskadi.net/appcont/tesisDoctoral/PDFak/Oroitz_Jauregi_TESIA.pdf

Jauregi, O. (2008). Sobre la naturaleza de la sílaba y la estructuración de sus elementos en euskera. ASJU, 42, 337-352. https://doi.org/10.1387/asju.5718

Jauregi, O. & Urreta, I. (2023). Variación en la norma estándar: el caso del euskera hablado. Loquens, 10(1-2), 1-10. https://doi.org/10.3989/loquens.2023.097

Jauregi, P. (2003). Euskara eta gazteak Lasarte-Orian (II): hizkuntzazko jokaerak. Lasarte-Oriako Udala. Euskarako Batzordea.

Joos, M. (1967). The five clocks. Harcourt, Brace & World. (Jatorrizko obra 1961ean argitaratua)

Joos, M. (1968). The isolation of styles. In J.A. Fishman (arg.), Readings in the sociology of language (185.-191. or.). Mouton de Gruyter.

Kasstan, J.R. (2019). Emergent sociolinguistic variation in Severe Language Endangerment. Language in Society, 48(5), 685-720. https://doi.org/10.1017/S0047404519000472

Labov, W. (1972). The isolation of contextual styles. In Sociolinguistic patterns (70.-109. or.). University of Pennsylvania Press.

Labov, W. (2001). Principles of linguistic change. Volume 2: Social factors. Blackwell.

Labov, W. (2006). The social stratification of English in New York City. Cambridge University Press. (Jatorrizko obra 1966an argitaratua)

Lafon, R. (1937). Tendance à la palatalisation de la sonante u dans les parlers basques du Nord-Est. Revue de Linguistique Romane, 13, 73-82.

Lantto, H. (2022). Analogy and similarity as a resource in new speaker styles of Basque. International Journal of Bilingualism, 26(5), 639-655. https://doi.org/10.1177/13670069221110398

Lenneberg, E.H. (1967). Biological foundations of language. Wiley.

Levis, J.M. (2018). Intelligibility, oral communication, and the teaching of pronunciation. Cambridge University Press.

Llisterri, J. (1992). Speaking styles in speech research. ELSNET/ESCA/SALT Workshop on integrating speech and natural language. Dublin, uztailak 15-17. http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/SpeakingStyles_92.pdf

Maddieson, I. (2009). Phonology, naturalness and universals. Poznań Studies in Contemporary Linguistics, 45(1), 13-140. https://doi.org/10.2478/v10010-009-0010-x

Maia, J. & Larrea, K. (2008). Euskara batua eta euskalkiak Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan. UPV/EHU.

Milroy, J. (1994). The notion of «standard language» and its applicability to the study of Early Modern English pronunciation. In D. Stein & I. Tieken-Boon van Ostade (arg.), Towards a standard English: 1600-1800 (19.-29. or.). Berlin-New York: Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110864281.19

Milroy, J. & Milroy, L. (1999). Authority in language: investigating standard English. Routledge. (Jatorrizko obra 1985ean argitaratua)

Nance, C. (2020). Bilingual Language Exposure and the Peer Group: Acquiring Phonetics and Phonology in Gaelic Medium Education. International Journal of Bilingualism, 24(2), 360-375. https://doi.org/10.1177/1367006919826872

Nance, C. & Moran, D. (2022). Place identity and authenticity in minority language revitalisation: Scottish Gaelic in Glasgow. International Journal of Bilingualism, 26(5), 542-563. https://doi.org/10.1177/13670069221110382

Oñederra, M.L. (1994). Ahoskera araupetzeaz II. Euskera, 39(2), 1589-1605.

Oñederra, M.L. (2002). Palatalization revisited: bustidura adierazgarriaren estatusaz ohar batzuk. In X. Artiagoitia, P. Goenaga & J.A. Lakarra (arg.), Erramu Boneta: Festschrift for Rudolf P. G. de Rijk. ASJU Gehigarriak 44 (499.-509. or.). UPV/EHU. https://doi.org/10.1387/asju.9027

Oñederra, M.L. (2017). The standardisation of pronunciation: Basque today, between maintenance and variation. In I. Tieken-Boon van Ostade & C. Percy (arg.), Prescription and tradition in language: establishing standards across time and space (342.-354. or.). Multilingual Matters. https://doi.org/10.21832/9781783096510-024

Oñederra, M.L. (2019). Ahoskera arautzeaz eta ikaste-irakasteaz. Euskera, 64(2-2), 939-957. https://doi.org/10.59866/eia.v2i64.44

Oñederra, M.L. (2023). Fonologia, fonologiak: Fonologia Naturalari buruzko gogoetak J.I. Hualderen omenez. ASJU, 53(1-2), 739-755. https://doi.org/10.1387/asju.25973

Oñederra, M.L., Jauregi, O. & Epelde, I. (2014). Hiztunaren fonema inbentarioa eta elebitasun goiztiarra: euskara gehi frantsesa vs. euskara gehi gaztelania. Lapurdum, 18, 75-95. https://doi.org/10.4000/lapurdum.2504

Oñederra, M.L., Elordui, A., Epelde, I., Etxeberria, P., Jauregi, O. & Salaberria, J. (2015). Euskaltzaindiaren Ahoskera batzordearen txostena (Ahoskerak axola du). Euskera, 60(2), 499-531. https://doi.org/10.59866/eia.v60i2.130

Ortega, A., Amorrortu, E., Goirigolzarri, J., Urla, J. & Uranga, B. (2013). Hiztun berrien hizkuntza-identitatea: «nolako euskalduna naiz?». BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 87-88(2-3), 151-170.

Ortega, A., Amorrortu, E., Goirigolzarri, J. & Urla, J. (2016). Euskal hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak. Deustuko Unibertsitatea & BizkaiLab.

Pacagnini, A. (2017). La enseñanza de la fonética y la fonología en la clase de ELSE. SIGNOS ELE, 11, 1-4.

Palakurthy, K. (2022). New speakers and language change in Diné Bizaad (Navajo). International Journal of Bilingualism, 26(5), 601-619. https://doi.org/10.1177/13670069221110400

Pato, E. & Molinié, L. (2009). La pronunciación del español en estudiantes francófonos: dificultades y métodos de corrección. Tinkuy, 11, 167-185.

Pourhosein, A. (2016). English pronunciation instruction: a literature review. International Journal of Research in English Education, 1(1), 1-6. http://ijreeonline.com/article-1-21-en.html

Ramallo, F. (2013). Neofalantismo. In E. Gugenberger, H. Monteagudo & G. Rey-Doval (arg.), Contacto de linguas, hibrididade, cambio: contextos, procesos e consecuencias (245.-258. or.). Consello da Cultura Galega.

Romero, J. (1996). Articulatory blending of lingual gestures. Journal of Phonetics, 24, 99-111. https://doi.org/10.1006/jpho.1996.0007

Scovel, T. (2000). «The younger, the better» myth and bilingual education. In R.D. González & I. Melis (arg.), Language ideologies: critical perspectives on the official English movement (114.-136. or.). Lawrence Erlbaum Associates.

Siguan, M. (1990). El lenguaje en la escuela. In M. Siguan (koord.), Lengua del alumno, lengua de la escuela (XII Seminario sobre «Educación y lenguas», Sitges, 1987). ICE, Universitat de Barcelona, 9-28.

Singleton, D. & Ryan, L. (2004). Language acquisition: the age factor. Multilingual Matters.

Stampe, D. (1969). The acquisition of phonetic representation. In R.I. Binnick, A. Davidson, G.M. Green & J.L. Morgan (arg.), Papers from the fifth regional meeting of the Chicago Linguistic Society (443.-454. or.). Chicago Linguistic Society.

Stampe, D. (1979). A dissertation on Natural Phonology. Garland Publishing Company.

Urreta, I. (2020). Euskararen ahoskera hizkera-maila ezberdinetan: aldagarritasuna aztertzen. Euskera, 65(2), 625-657. https://doi.org/10.59866/eia.v2i65.40

Urreta, I. (2022). Euskararen ahoskera eta hizkera-mailak: Fonologia Naturaletik hurbilpen bat. In A. Arriortua, A. Lizardi, S. Monforte, L. Vela-Plo (arg.), Kimu berriak euskal hizkuntzalaritzan (11.-31. or.). UEU.

Urreta, I. (2025). Euskararen ahoskera eta hizkera-mailak aztertzen [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/76301

Usó, L. (2008). La enseñanza de la pronunciación en LE: algunas consideraciones a tener en cuenta. PHONICA, 4, 104-130.

Wolfram, W. (2002). Language death and dying. In J.K. Chambers, P. Trudgill & N. Schilling-Estes (arg.), The Handbook of language variation and change (764.-787. or.). Blackwell.

Zuazo, K. (2006). Euskara batua: ezina ekinez egina. Elkar. (Jatorrizko obra 2005ean argitaratua)