Garaziko hizkuntza-aldakortasuna geografiaren, adinaren eta generoaren arabera [Variación en el dialecto vasco del valle de Cisa según geografía, edad y género]
Resumen
El propósito de este trabajo es analizar la variación del habla del valle de Cisa, situado al sur de la Baja Navarra, comprendiendo también el pueblo alto-navarro de Valcarlos. La hipótesis general es que el euskara de este valle está cambiando a un ritmo acelerado, y las hipótesis concretas son que la geografía, la edad y el género influyen en este cambio. En cuanto a la geografía, creemos que Valcarlos se está quedando aparte lingüísticamente de los demás pueblos, convirtiéndose así la frontera política en frontera lingüística. En cuanto a la edad, los mayores están más cerca de lo que se denomina base dialect y los jóvenes tienen más influencias del euskara estándar y del francés o español. Por último, en cuanto al género, las mujeres mayores son más conservadoras y las jóvenes más innovadoras que los hombres.
Estadísticas
Referencias
Ariztimuño, B. (2010). Tolosako eta Ataungo hizkerak. Hizkuntz bariazioa eta konbergentzia-joerak. Uztaro, 72, 79-96. https://doi.org/10.26876/uztaro.72.2010.4
Aurnague, J. & Duguine, M. (2004). Euskaldun orok altxa burua: Enquête sociolinguistiques en Garazi 1982, 2002. Lankidetzan, 33, 41-151.
Aurrekoetxea, G. (2004). Estandar eta dialektoen arteko bateratze-joerak (ikuspuntu teorikotik begirada bat). Uztaro, 50, 45-57.
Aurrekoetxea, G. (2006). Hizkuntza estandarraren eta dialektoen arteko bateratze joerak. ASJU, 40(1-2), 133-160.
Aurrekoetxea, G. (2008). Bariazio soziolinguistikoa Dimako euskaran. Euskalingua, 12, 17-26.
Aurrekoetxea, G. & Ormaetxea, J. L. (2006). Euskararen Atlas Sozio-geolinguistikoa ikerketa-proiektua. Euskalingua, 9, 157-163.
Aurrekoetxea, G. & Videgain, X. (2004). Haur prodigoaren parabola Ipar Euskal Herriko 150 bertsiotan. Bilbo: Euskal Herriko Unibertsitatea. (ASJU-ren Gehigarriak, 49).
Aurrekoetxea, G., Videgain, C. & Iglesias, A. (2004). «Bourciez» bildumako euskal atlasa (BBEA): 1. Lexikoa. ASJU, 38(2).
Aurrekoetxea, G., Videgain C. & Iglesias, A. (2005). «Bourciez» bildumako euskal atlasa (BBEA): 2. Gramatika. ASJU, 39(1).
Boersma, P. & Weenink, D. (2016). Praat: doing phonetics by computer, Version 5.1. [computer program]. Sarean eskuragarri: <http://www.praat.org>
Bonaparte, L. L. (1881). Observaciones acerca del vascuence de Valcarlos. Revista Euskara, 4, 161-66.
Borrego-Nieto, J. (1981). Sociolingüística rural. Investigación en Villadepera de Sayago. Salamanca: Universidad de Salamanca.
Camino, I. (1987 [1983]). Nafarrera Beherea. In Txillardegi & G. Aurrekoetxea (arg.), Euskal Dialektologiaren Hastapenak (313-426. orr.). Bilbo: UEU.
Camino, I. (2004). Nafarroa Behereko Euskara. FLV , 97, 445-486.
Camino, I. (2008). Nafarroa Behereko euskara zaharra. ASJU, 42(1), 101-170.
Camino, I. (2009a). Hizkuntza-aldakortasunari Amiküzetik so. Lapurdum, 13, 61-80. https://doi.org/10.4000/lapurdum.1979
Camino, I. (2009b). Mugako hiztun eta aldaerak ipar-mendebaleko Zuberoan. FLV, 111, 153-218.
Camino, I. (2009c). Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Donostia: Elkar.
Camino, I. (2015a). Oztibarreko mintzoaz eta haren lexikoaz. FLV, 119, 5-60.
Camino, I. (2015b). Amiküzeko heskuararen hezurdura lektala. In I. Epelde (arg.), Euskal hizkera eta dialektoak gaur egun (27-79. orr.). Baiona: UBM & UPPA. https://doi.org/10.4000/lapurdum.2645
Camino, I. (2016). Amiküze eskualdeko heskuara. Bilbo: Euskaltzaindia.
Eckert, P. (1989). The whole woman: sex and gender differences in variation. Language Variation and Change, 1, 245-267. https://doi.org/10.1017/s095439450000017x
Eckert, P. (1997). Age as sociolinguistic variable. In F. Coulmas (arg.), The handbook of sociolinguistics (151-167. orr.). Oxford: Blackwell.
Ensunza, A. (2012). Gernika-Lumoko euskararen aldakortasuna: aldagai fonetiko zenbait. ASJU, 46(2), 177-244.
Ensunza, A. (2014). Gernika-Lumoko euskararen aldakortasuna: aldagai fonetiko zenbait. bat Soziolinguistika aldizkaria, 90, 123-149.
Ensunza, A. (2015). Busturialdeko euskararen aldakortasuna denboran eta espazioan. UPV/EHUko doktorego tesia.
Etxebarria, M. (1985). Sociolingüística urbana: el habla de Bilbao. Salamanca: Universidad de Salamanca.
Etxebarria, M. (2000). Variación sociolingüística en una comunidad bilingüe. Bilbo: Euskal Herriko Unibertsitateko argitalpen zerbitzua, UPV/EHU.
Euskaltzaindia. (2008-16). Euskararen herri hizkeren atlasa (EHHA), 8 liburuki. Bilbo: Euskaltzaindia.
Gaminde, I. (2010). Bilboko gazte euskaldunen ezaugarri linguistikoez. In K. Altonaga & Mendebalde kultur elkartea (arg.), Bilbon mundua ikusi. XIV. Jardunaldiak (35-59. orr.). Bilbo: Mendebalde Euskal Kultur Alkartea.
Gaminde, I. & Romero, A. (2011). Generoa eta adina Bermeoko berbaldiaren fonemen eta hotsen frekuentzian. FLV , 113, 115-138.
Gaminde, I., Romero, A. & Legarra, H. (2012). Gramatika eta hizkuntza bariazioa Bermeon. Bermeo: Bermeoko Udala.
Gaminde, I., Etxebarria, A., Eguskiza, N., Romero, A. & Iglesias, A. (2017). Dardarkari anizkunaren aldakortasunaz. FLV , 123, 29-64.
Gandarias, L. (2012). Azentu bariazio soziogeolinguistikorako lehen hurbilpena Kortezubin, Lekarotzen eta Tolosan (hiznet graduondoko sakontze-egitasmoa).
Garazi-Baigorri Herri Elkargoa (2017). Garazi-Baigorri herri elkargoa. Sarean eskuragarri: <http://www.garazibaigorri.com/eu/ekonomia.html>
Haddican, B. (2003). Dialect Contact in a Southern Basque Town. Language and Variation and Change, 15(1), 1-35. https://doi.org/10.1017/s0954394503151010
Haddican, W. F. (2005). Aspects of language variation and change in contemporary Basque (doktore-tesia). New York: New York University, Graduate School of Arts and Science, GSAS.
Haddican, B. (2007). Suburbanization and language change in Basque. Language in Society, 36, 677-706.
Hualde, J. I. (1998 [1991]). Basque phonology. New York: Routledge.
Hualde, J. I. (2003). Segmental Phonology. In J. I. Hualde & J. Ortiz de Urbina (arg.), A grammar of Basque (15-65. orr.). Berlin: Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110895285
Irizar, P. (1981). Contribución a la dialectología de la lengua vasca (I). Donostia: Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala.
Jauregi, O. & Epelde, I. (2013). Hasperenaren galera Iparraldeko euskaran. In R. Gómez, J. Gorrochategui, J. A. Lakarra & C. Mounole, (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra - III Congreso de la Cátedra Luis Michelena - 3rd Conference of the Luis Michelena Chair (245-262. orr.). Vitoria-Gasteiz: UPV/EHU.
Kamino P. & Salaberri P. (2001a). Hitz eratorriak Luzaideko hizkeran. FLV, 86, 67-86.
Kamino P. & Salaberri P. (2001b). Aditz trinkoen orainaldiko formak Luzaideko hizkeran. FLV, 87, 193-202.
Kamino P. & Salaberri P. (2004). Nafarroa Behereko hiru eskutitz. FLV, 95, 89-113.
Kamino P. & Salaberri P. (2006). Luzaide eta Ondarrolako hiru gutun. FLV, 38, 95-108.
Kamino P. & Salaberri P. (2007). Luzaideko euskararen hiztegia. Iruñea & Bilbo: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia.
Labov, W. (1963) The social motivation of a sound change. Word, 19, 273-309.
Labov, W. (1966). The linguistic variable as a structural unit. Washington linguistic review, 3, 4-22.
Labov, W. (1969). Contraction, deletion, and inherent variability of the English copula. Language, 45, 715-762. https://doi.org/10.2307/412333
Labov, W. (1972). Sociolinguistic Patterns. Filadelfia: University of Pensylvania press.
Labov, W. (2001). Principles of Linguistic Change: Volume 2: Social Factors. Malden & Oxford: Blackwell.
Ladefoged, P. & Maddieson I. (1996). The Sounds of the World’s Languages. Oxford & Cambridge: Blackwell.
Lujanbio, O. (2012). Hizkuntza-aldakortasuna Goizuetako euskaran. Uztaro, 80, 77-97. https://doi.org/10.26876/uztaro.80.2012.4
Lujanbio, O. (2014). Hizkuntza-aldakortasuna Goizuetako euskaran: emaitza gehiago. In I. Aduriz & R. Urizar (arg.). Euskal hizkuntzalarien egungo zenbait ikerlerro (231-255. orr.). Eibar: ueu.
Lujanbio, O. (2016). Hizkuntza-aldakortasuna euskaran. Nafarroa ipar-mendebaldeko bi udalerritan egindako azterketa. UPV/EHUko doktore-tesi argitaragabea.
McConnell-Ginet, S. (1988). Language and gender. In F. Newmeyer (arg.), Linguistics: The Cambridge survey, IV. Language: The sociocultural context (75-99. orr.). Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/cbo9780511620577.006
Mitxelena, K. (1990) [1977]. Fonética Histórica Vasca. Donostia: Gipuzkoako Foru aldundia.
Milroy, L. (1980). Language and social networks. London & Baltimore: Basil Blackwell & University Park Press.
Ormaetxea, J. L. (2008). Otxandioko hizkera: adinaren araberako bariazioa. FLV , 108, 249-262.
Oyharçabal, B. (2009). Norantz proiektua datu-basea. Sarean eskuragarri:
Perez Landa, E. (2006). Bokal-elkarketak beratarren hizkeran. Uztaro, 57, 49-64.
Russell, A. (2010). Realisation variable des occlusives en français louisianais: l’affrication et l’aspiration a la Ville Platte. In F. Neveu, V. Muni Toke, J. Durand, T. Klingler, L. Mondada & S. Prevost (arg.), Congres Mondial de Linguistique Francaise – CMLF (1357-1368. orr.). Paris: Institut de Linguistique Française. https://doi.org/10.1051/cmlf/2010078
Salaberri, P. (2000). Luzaideko euskara, Mezkirizkoaren eta Aezkoakoaren argitan. In K. Zuazo (arg.), Dialektologia gaiak (223-259. orr.). Gasteiz: Arabako Foru Aldundia.
Santazilia, E. (2009). Luzaideko hizkuntz bariazioa. FLV , 41, 219-248.
Silva-Corvalán, C. (1988). Sociolingüística: teoría y análisis. Madril: Alhambra.
Soziolinguistika Klusterra (2017). Euskararen datu soziolinguistikoen biltegia. Sarean eskuragarri: <http://www.soziolinguistika.eus/edb/index.php?lurraldea=h644>
Stevens, K.N. (1998). Acoustic Phonetics. Cambridge & London: The MIT Press.
Tagliamonte, S. (2012). Variationist sociolinguistics: change, observation, interpretation. Malden, MA: Wiley-Blackwell.
Trudgill, P. (1986 [1983]). Social identity and linguistic sex differentiation. In H. B. Allen & M. D. Linn (arg.), Dialect and language variation (395-402. orr.). Orlando, Florida: Academic Press, INC. https://doi.org/10.1016/b978-0-12-051130-3.50034-3
Txillardegi (1980). Euskal Fonologia. Donostia: Ediciones Vascas.
Unamuno, L. (2010). Adinaren araberako bariazioa Gizaburuagako hizkeran. Euskalingua, 16, 41-48.
Zarraga, A., Coyos, J. B., Hernández, J. M., Joly, L. Larrea, I., Martínez, L. V., Uranga, B. & Bilbao, P. (2010). Soziolinguistika eskuliburua. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza & Soziolinguistika klusterra.
Derechos de autor 2019 Alexander Artzelus Muxika
Esta obra está bajo licencia internacional Creative Commons Reconocimiento-NoComercial 4.0.
