Hizkuntza-ideologiak. Euskararen biziberritzean eragiteko analisi-tresna [Ideologías lingüísticas. Una herramienta analítica para incidir en la revitalización del euskera]

Palabras clave: ideologías lingüísticas, autenticidad, anonimicidad, ideología del estándar, revitalización del euskera

Resumen

En este artículo se ha querido subrayar la utilidad de las ideologías lingüísticas desde el punto de vista de la revitalización del euskera. Se indaga primero en el concepto de ideologías lingüísticas, en segundo lugar, se presentan una serie de marcos ideológicos que pueden condicionar la autoridad de una o un hablante en el caso de las lenguas minoritarias y del euskera, y en tercer lugar, se mencionan algunos obstáculos que puede tener el desarrollo del euskera dentro de esas ideologías lingüísticas, planteando la necesidad de nuevos marcos ideológicos. Por último, se incide en la necesidad de profundizar en el análisis de las ideologías lingüísticas desde la labor investigadora.

Estadísticas

208
La descarga de datos todavía no está disponible.

Referencias

Altuna, J. (2023). Hizkuntzaren funanbulistak. Hizkuntza-sozializazioa kirol eremuan adin eta generoan ardaztuta [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. http://hdl.handle.net/10810/62640

Altuna, O. & Hernández, J. M. (2021). Gazteak euskararen eszenatokian: erabileraren auzia. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 120, 29-45.

Amorrortu, E., Ortega, A. & Goirigolzarri, J. (2017). Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 104, 11-49.

Artetxe, M. (2019). Hiztun berriak eta bertso-mundua. Legitimatu a(ha)la auzitan jarri? BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 109, 45-72.

Artetxe, M. (2020). Ipar euskal herriko bertso-eskoletako gazteen hizkuntza ibilbideak. Gazte identitateak, hizkuntza mudantzak eta legitimazio prozesuak [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. http://hdl.handle.net/10810/45422

Artetxe, M. (2023). Euskara eta gazteak Lasarte-Orian IV. 30 urte eta gero zer? Lasarte-Oriako Udala.

Artetxe, M. & Bereziartua, G. (2023). Gaztelania eta frantsesarekiko desoreka euskal gazteen eguneroko hizkerarako adierazkortasunean: Faktore horien eragina Donostia eta Baionako unibertsitate-ikasleen hizkuntza-hautuan [Txosten argitaragabea]. Euskaltzaindia-Mintzola.

Bauman, R. & Sherzer, J. (1975). The ethnography of speaking. Annual Review of Anthropology, 4(1), 95-119.

Bourdieu, P. (1992). Les règles de l’art. Genèse et structure du champ littéraire. Seuil.

Bourdieu, P. (1994). Raisons pratiques. Seuil.

Bourdieu, P. (1980). Le sens pratique. Editions de Minuit. Bright, W. (1997). Note. Language in Society, 26, 469-470.

Bucholtz, M. (2003). Sociolinguistic nostalgia and the authentication of identity. Journal of Sociolinguistics, 7(3), 398-416. http://dx.doi.org/10.1111/1467-9481.00232

Bucholtz, M. & Hall, K. (2004). Theorizing identity in language and sexuality research. Language in Society, 33(4), 469-515. http://dx.doi.org/10.1017/S0047404504334020

Eagleton, T. (1991). Ideology: an introduction. Verso.

Eagleton, T. (2014). Ideology. Routledge.

Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua & Euskararen Erakunde Publikoa. (2013). VII. Inkesta Soziolinguistikoa, 2021. Euskararen Adierazle Sistema.

Fishman, J. A. (1972). Language and nationalism: two integrative essays. Newbury House.

Friedrich, P. (1989). Language, ideology, and political economy. American Anthropologist, 91(2), 295-312. http://dx.doi.org/10.1525/aa.1989.91.2.02a00010

Gal, S. (1989). Language and political economy. Annual Review of Anthropology, 18, 345-367. http://dx.doi.org/10.14318/hau6.3.021

Gal, S. (2002). Language ideologies and linguistic diversity: Where culture meets power. In L. Keresztes & S. Maticsák (arg.), A Magyar Nyelv Idegenben, Debrecen, Debreceni Egyetem Finnugor Nyelvtudományi Tanszéke (197.-204. or.). A Jyväskyläi Egyetem Magyarságtudományi Intézete és a Debreceni Egyetem Finnugor Nyelvtudományi Tanszéke.

Gal, S. & Irvine, J. T. (2000). Language ideology and linguistic differentiation. In P. Kroskrity (arg.), Regimes of language (35.-84. or.). School for American Research.

Gal, S. & Woolard, K. (1995). Constructing languages and publics. Pragmatics. Quarterly Publication of the International Pragmatics Association (IPrA), 5(2), 129-138. http://dx.doi.org/10.1075/prag.5.2.01gal

Geeraerts, D. (2003). Cultural models of linguistic standardization. In R. Dirven, R. Frank & M. Pütz (arg.), Cognitive models in language and thought. Ideology, metaphors and meanings (25.-68. or.). Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.17684/i3a36en

Geeraerts, D. (2008). The logic of language models: rationalist and romantic ideologies and their avatars. In K. Süselbeck, U. Mühlschlegel & P. Masson (arg.), Lengua, nación e identidad. La regulación del plurilingüismo en Espana y América Latina (43.-73. or.). Ibero-Amerikanisches Institut P. K.

Goirigolzarri, J. (2015). Euskal Autonomia Erkidegoko alderdi politikoen hizkuntza politikak eta hizkuntza ideologiak 1980-2012: Eusko Legebiltzarreko Hauteskunde programen azterketa [Argitaratu gabeko doktore-tesia]. Deustuko Unibertsitatea.

Guzmán, P. & Platero, R. (L.). (2012). Passing, enmascaramiento y estrategias identitarias: diversidades funcionales y sexualidades no-normativas. In R. (L.) Platero (arg.), Intersecciones: cuerpos y sexualidades en la encrucijada (125.-159. or.). Bellaterra.

Heller, M. (1999). Alternative ideologies of la francophonie. Journal of Sociolinguistics, 3(3), 336-359. http://dx.doi.org/10.1111/1467-9481.00082

Heller, M. (2008). Language and the nation-state: challenges to sociolinguistic theory and practice. Journal of Sociolinguistics, 12(4), 504-524. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-9841.2008.00373.x

Hernández, J. M., Martínez de Luna, I. & Olaso, O. (2006). Theoretical, social and political discourses on the Basque language. In M. J. Azurmendi & I. Martínez de Luna (arg.), The case of the Basque: past, present and future (103.-116. or.). Soziolinguistika Klusterra.

Hernández, J. M. & Altuna, J. (2017). Gazteak euskararen jolastokian. In J. Goirigolzarri, X. Landabidea & I. Manterola (arg.), Euskararen biziberritzea: marko, diskurtso eta praktika berriak birpentsatzen (53.-70. or.). Udako Euskal Unibertsitatea.

Hernández, J. M. & Altuna, J. (2020). Gazteak eta euskararen erabilera: egin gabeko galderak. Euskera Ikerketa Aldizkaria, 65(2), 445-479. http://dx.doi.org/10.59866/eia.v2i65.34

Hernández, J. M. & Santamaría, A. (2021). Do it yourselfetik planifikaziora. Euskal hiztun gazteak eta berreskurapenaren auziak. Fontes Linguae Vasconum: Studia et Documenta, 132, 349-374. http://dx.doi.org/10.35462/flv132.4

Hodge, B. (2012). Ideology, identity, interaction: contradictions and challenges for critical discourse analysis. Critical Approaches to Discourse Analysis across Disciplines, 5(2), 1-18.

Irvine, J. T. (1989). When talk isn’t cheap: Language and political economy. American Ethnologist, 16(2), 248-267. http://dx.doi.org/10.4324/9780429496288-17

Jaffe, A. (2015). Defining the new speaker: theoretical perspectives and learner trajectories. International Journal of the Sociology of Language, 231, 21-44. http://dx.doi.org/10.1515/ijsl-2014-0030

Järlehed, J. (2008). Euskaraz: lengua e identidad en los textos multimodales de promoción del euskara, 1970-2001 [Doktore-tesia, Göteborgs Universitet/University of Gothenburg]. GUPEA. https://gupea.ub.gu.se/handle/2077/28473

Kasares, P. (2017). Euskararen transmisioa: berrikuspena hizkuntza-sozializazioaren paradigmatik. In J. Goirigolzarri, X. Landabidea & I. Manterola (arg.), Euskararen biziberritzea: marko, diskurtso eta praktika berriak birpentsatzen (27.-51. or.). Udako Euskal Unibertsitatea.

Kroskrity, P. (2004). Language ideologies. In A. Duranti (arg.), A companion to linguistic anthropology (496.-517. or.). Blackwell.

Laponce, J. (2005). La gouvernance du français au Canada en cinq ou six lois. In J. P. Wallot (arg.), La gouvernance linguistique: le Canada en perspective (3.-17. or.). Les Presses de l’Université d’Ottawa.

Legorburu, O. (2018). Genero rolek hitanoaren erabileran izan duten eragina: Antzuolako herritarren diskurtso eta praktikak. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 109, 111-138.

Legorburu, O. (2022a). Euskararen esanahia(k): euskalgintzako testu multimodalen azterketa genero perspektibatik (1960-2018). BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 122, 263-295.

Legorburu, O. (2022b). Euskararen esanahia(k): euskalgintzako testu multimodalen azterketa genero perspektibatik (1960-2018) (Berdintzen, 2). Eusko Jaurlaritza.

Lippi-Green, R. (2006). Language ideology and language prejudice. In E. Finegan & J. R. Rickford (arg.), Language in the USA (289.-304. or.). Cambridge University Press.

Manterola, I. & Berasategi, N. (2011). Hizkuntza gutxituen erronkak. Udako Euskal Unibertsitatea.

O’Rourke, B. & Pujolar, J. (2013). From native speakers to «new speakers» –problematizing nativeness in language revitalization contexts. Histoire Épistémologie Langage, 35(2), 47-67.

Ortega, A., Amorrortu, E., Goirigolzarri, J., Urla, J. & Uranga, B. (2013). Hiztun berrien hizkuntza-identitatea: «nolako euskalduna naiz?». BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 87-88, 151-170.

Ortega, A., Urla, J., Amorrortu, E, Goirigolzarri, J. & Uranga, B. (2015). Linguistic identity among new speakers of Basque. International Journal of the Sociology of Language, 231, 85-105. http://dx.doi.org/10.1515/ijsl-2014-0033

Ortega, A., Amorrortu, E., Goirigolzarri, J. & Urla, J. (2016). Euskal hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak. Administrazioa Euskaraz, 97, 20-21.

Ortega, A., Amorrortu, E. & Urla, J. (2017). Basque standardization and the new speaker: political praxis and the shifting dynamics of authority and value. In P. Lane, J. Costa & H. De Korne (arg.), Standardizing minority languages. Competing ideologies of authority and authenticity in the global periphery (32.-54. or.). Routledge.

Piller, I. (2015). Language ideologies. In K. Tracy, T. Sandel & C. Ilie (eds.), The International Encyclopedia of Language and Social Interaction (1.-10. or.). https://doi.org/10.1002/9781118611463.wbielsi140

Pujolar, J. & Gonzàlez, I. (2013). Linguistic ‘mudes’ and the de-ethnicization of language choice in Catalonia. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 16(2), 138-152. http://dx.doi.org/10.1080/13670050.2012.720664

Ramallo, F. & O’Rourke, B. (2014). Perfils de neoparlants de gallec. Digithum, 16, 18-24. http://dx.doi.org/10.7238/d.v0i16.2300

Renfrow, D. (2004). A cartography of passing in everyday life. Symbolic Interaction, 27(4), 485-506. http://dx.doi.org/10.1525/si.2004.27.4.485

Schieffelin, B., Woolard, K. & Kroskrity, P. (2012). Ideologías lingüísticas: práctica y teoría. Catarata.

Silverstein, M. (1979). Language structure and linguistic ideology. In P. Clyne, W. Hanks & C. Hofbauer (arg.), The elements (193.-248. or.). Chicago Linguistic Society.

Skutnabb-Kangas, T. & Phillipson, R. (2012). ‘Mother tongue’: The theoretical and sociopolitical construction of a concept. In U. Ammon (arg.), Status and function of languages and language varieties (450.-477. or.). De Gruyter.

Trenchs-Parera, M, Larrea, I. & Newman, M. (2014). La «normalització» del cosmopolitisme lingüístic entre els joves del segle XXI? Una exploració de les ideologies lingüístiques a Catalunya. Treballs de Sociolingüística Catalana, 24, 281-301.

Urla, J. (1993). Cultural politics in an age of statistics: numbers, nations, and the making of Basque identity. American Ethnologist, 20(4), 818-843. http://dx.doi.org/10.1525/ae.1993.20.4.02a00080

Urla, J. (1995). Outlaw language: creating alternative public spheres in Basque free radio. Pragmatics. Quarterly Publication of the International Pragmatics Association (IPrA), 5(2), 245-26. http://dx.doi.org/10.2307/j.ctv11smp8b.13

Urla, J. (1999a). El nuevo ritmo del euskara: identidad y mestizaje en la obra de Negu Gorriak. In VIII Congreso de Antropología: patrimonio cultural y museologia (155.-164. or.). Asociación Galega de Antropoloxia.

Urla, J. (1999b). Basque language revival and the popular culture. In W. A. Douglass, K. Urza, L. White & J. Zulaika (arg.), Basque Cultural Studies (44.-61. or.). University of Nevada Press.

Urla, J., Amorrortu, E., Ortega, A., Goirigolzarri, J. & Uranga, B. (2016). Authenticity and linguistic variety among new speakers of Basque. In V. Ferreira & P. Bouda (arg.), Language documentation and conservation in Europe (1.-12. or.). University of Hawai’i Press.

Urla, J., Amorrortu, E., Ortega, A. & Goirigolzarri, J. (2018). Basque standardization and the new speaker: political praxis and the shifting dynamics of authority and value. In P. Lane, J. Costa & H. J. De Korne (arg.), Standardizing minority languages: competing ideologies of authority and authenticity in the global periphery (25.-46. or.). Routledge.

Voloshinov, V. (1929/1986). Marxism and the philosophy of language. Harvard University Press.

Woolard, K. (1992). Language ideology: issues and approaches. Pragmatics. Quarterly Publication of the International Pragmatics Association (IPrA), 2(3), 235-249. http://dx.doi.org/10.1075/prag.2.3.01woo

Woolard, K. (2005). Language and identity choice in Catalonia: The interplay of contrasting ideologies of linguistic authority. University of California.

Woolard, K. (2016). Singular and plural: ideologies of linguistic authority in 21st century Catalonia. Oxford University Press.

Woolard, K. (2021). Language ideology. In J. Stanlaw (arg.), The International Encyclopedia of Linguistic Anthropology (1.-21. or.). Wiley-Blackwell.

Woolard, K. & Schieffelin, B. (1994). Language ideology. Annual Review of Anthropology, 23(1), 55-82. http://dx.doi.org/10.1146/annurev.an.23.100194.000415

Publicado
2023-12-28
Cómo citar
Artetxe Sarasola, M. (2023). Hizkuntza-ideologiak. Euskararen biziberritzean eragiteko analisi-tresna [Ideologías lingüísticas. Una herramienta analítica para incidir en la revitalización del euskera]. Fontes Linguae Vasconum, (136), 457-482. https://doi.org/10.35462/flv136.8