Zorioneko y zorion: lo que nos dice de ellos la historia de la lengua vasca

Palabras clave: cronología, lexicalización, Larramendi, préstamos, zorion(eko)

Resumen

SORIONEKU/KE no equivale a zorioneko ‘dichoso, feliz’, ni se relaciona con zorion ‘dicha, felicidad’. Estos son muy tardíos (comienzos o mediados del XVIII), y difundidos por Larramendi y seguidores en la literatura meridional y ciertos usos orales. Ditxa/-oso, feliz(itate), fortuna(tu), bienabenturatu/-du (y el mixto dohatsu) son anteriores en el corpus y, aunque menguan a finales del XVIII en el Sur, han pervivido en las hablas de esos territorios y en textos marginales a los que no llegó el vasco literario. Por fin, zorioneko pertenece al paradigma determinado de zorion (< *zorion-e-ha-n) y, por tanto, no puede ser anterior al s. X.

Estadísticas

914
La descarga de datos todavía no está disponible.

Referencias

Agirre-Mauleon, J. (ed.). (2022). Irulegi. Irulegiko eskua, K.a. I. mendeko lekukotasun epigrafiko bat Aranguren ibarrean. Sociedad de Ciencias Aranzadi Zientzia Elkartea.

Altuna, P. (ed.). (1967). Larramendi’ren iztegi berria. Euskera, 12, 139-300.

Altuna, P. (1982). Mendibururen idazlan argitaragabeak. Euskaltzaindia; Ed. Mensajero.

Altuna, P. & Lakarra, J. A. (1990). Manuel Larramendi. Euskal testuak. Andoaingo Udala; GFA; Eusko Jaurlaritza; Euskaltzaindia.

de Hoz, J. (2011). Historia lingüística de la Península Ibérica en la Antigüedad: II. El mundo ibérico prerromano y la indoeuropeización. CSIC.

de Rijk, R. P. G. (2008). Standard Basque, a progressive grammar. MIT Press. https://doi.org/10.7551/mitpress/7444.001.0001

Goenaga, P. (2003). -En eta -ko atzizkiez berriro. En J. M. Makatzaga & B. Oyharçabal (eds.) Euskal gramatikari eta literaturari buruzko jardunaldiak XXI. mendearen atarian (vol. 1, pp. 279-303). Euskaltzaindia.

Gorrochategui, J. (1984). Onomástica indígena de Aquitania. UPV/EHU.

Gorrochategui, J., Igartua, I. & Lakarra, J. A. (eds.). (2018). Historia de la lengua vasca. Gobierno Vasco.

Gorrochategui, J. & Velaza, J. (2023). La mano de Irulegi: edición y comentarios epigráficos y lingüísticos. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 491-502. https://doi.org/10.35462/flv136.9_1

Igartua, I. (2023). Un enigma envuelto en un misterio: la interpretación lingüística de la mano de Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 551-564. https://doi.org/10.35462/flv136.9_5

Instituto de Euskara. (2013). Euskal klasikoen corpusa [Corpus]. UPV/EHU. Recuperado el 27/10/2023 de https://www.ehu.eus/ehg/kc/

Irure, L. (2023). Corpusaren egoera hobetzen: Xurioren Imitacionea-ren aleak XVIII. mendean [Trabajo de fin de grado inédito]. UPV/EHU.

Kaltzakorta, J. (2018). San Agustin Eguneko Sermoiaren edizio kritikoa, Sancho el Sabio, Extra 2, 39-72. https://doi.org/10.55698/ss.v0i0.185

Lakarra, J. A. (1985a). Larramendiren hiztegigintzaren inguruan. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 19(1), 9-50. https://doi.org/10.1387/asju.7671

Lakarra, J. A. (1985b). Literatur gipuzkerarantz: Larramendiren Azkoitiko sermoia (1737). Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 19(1), 235-281. https://doi.org/10.1387/asju.7685

Lakarra, J. A. (1986). Burgosko 1747ko dotrina: I. testua eta oharrak. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 20(2), 533-594. https://doi.org/10.1387/asju.7785

Lakarra, J. A. (1987). Burgosko 1747ko dotrina: II. facsimilea eta hiztegia. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 21(1), 277-317. https://doi.org/10.1387/asju.7839

Lakarra, J. A. (1992). Larramendirekin aurreko hiztegigintzaren historiaz: aztergai eta gogoeta. In J. A. Lakarra (ed.) Manuel de Larramendi. Hirugarren mendeurrena (1690-1990), (pp. 279-312). Andoaingo Udala; Euskaltzaindia; Gipuzkoako Foru Aldundia; Eusko Jaurlaritzako Kultura Saila.

Lakarra, J. A. (1997). Euskararen historia eta filologia: arazo zahar, bide berri. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 31(2), 447-535. https://doi.org/10.1387/asju.8697

Lakarra, J. A. (2013). Gramática histórica vasca o vasco-iberismo. Palaeohispanica, 13, 567-592.

Lakarra, J. A. (2015). Hiru hasperen haboro. En M. J. Ezeizabarrena & R. Gómez (eds.), Eridenen du zerzaz kontenta. Sailkideen omenaldia H. Knörr irakasleari (1947-2008) (pp. 349-378). UPV/EHU.

Lakarra, J. A. (2018). Prehistoria de la lengua vasca. In J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.), Historia de la lengua vasca (pp. 23-244). Gobierno Vasco.

Lakarra, J. A. (2022). Jatorr(i), aitor(tu), ilor(tu), bihor(tu): filologia ala hil. En I. Igartua & J. A. Cid (eds.), Tu voz en muchas voces. Escritos en homenaje a Jon Juaristi (pp. 401-460). UPV/EHU.

Lakarra, J. A. (2023). Asuntzioko Sermoi egile-, tokieta urtegabea: Larramendiren testu berri ezezaguna [Loiola 14.08.1740]. Euskera ikerketa aldizkaria, 111-203. https://doi.org/10.59866/eia.v1i68.255

Lakarra, J. A. (en preparación-a). Kontzepzioko Sermoi anonimoa (1772): Larramendiren original baten kopia? [Manuscrito]. UPV/EHU.

Lakarra, J. A. (en preparación-b). Zorioneko, zorion eta Larramendi: Filologia ala hil (II) [Manuscrito]. UPV/EHU.

Larramendi, M. (1728). De la antigüedad, y universalidad del bascuenze en España. Eugenio Garcia de Honorato.

Larramendi, M. (1729). El impossible vencido. Arte de la lengua bascongada. Juan Antonio Joseph Villagordo Alcaraz.

Larramendi, M. (1745). Diccionario trilingüe del castellano, bascuence y latín. Bartholomè Riesgo y Montero.

Manterola, J. (2008). Euskarazko artikuluak Erdi Aroko agiri bilduma batean. Oihenart, 23, 371-379.

Manterola, J. (2015). Euskararen morfologia historikorako: artikuluak eta erakusleak. Towards a history of Basque morphology: articles and demonstratives [Tesis doctoral, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/15848

Manterola, J. (en preparación). Irulegiko eskuari buruzko txostena [Manuscrito]. UPV/EHU.

Manterola, J. & Mounole, C. (2023). An assessment of the Basque Interpretation Hypothesis on the inscription contained in the hand of Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 583-596. https://doi.org/10.35462/flv136.9_7

Michelena, L. (2011). Sobre el pasado de la lengua vasca. En J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (eds.), Obras completas: V. Historia y geografía de la lengua vasca (pp. 1-115). UPV/EHU. (Obra original publicada en 1964)

Michelena, L. (2011). Estudio sobre las fuentes del diccionario de Azkue. En J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (eds.), Obras completas: VIII. Lexicografía. Historia del léxico. Etimología (pp. 29-191). (Obra original de 1965 publicada en 1970)

Michelena, L. & Sarasola, I. (2023). Diccionario general vasco - Orotariko euskal hiztegia. Euskaltzaindia. (Obra original publicada en 1987-2005). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=bilaket a&Itemid=1694&lang=eu

Real Academia Española. (sin fecha). Corpus diacrónico del español (CORDE) [Corpus]. Recuperado el 27/10/2023 de http://corpus.rae.es/cordenet.html.

Sarasola, I. (1986). Larramendiren eraginaz eta. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 20(1), 203-215.

Sarasola, I. (1997). Euskal hitz altxorraz. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 31(2), 617-642.

Urgell, B. (2000). Larramendiren Hiztegi Hirukoitzaren osagaiez [Tesis doctoral, UPV/ EHU]. www.euskara.euskadi.net/appcont/tesisDoctoral/PDFak/Blanca_Urgell_TESIA.pdf.

Urgell, B. (2001). Euskal formen aurkezpena Larramendiren hiztegian. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 35(1), 107-183. https://doi.org/10.1387/asju.8819

Urgell, B. (2002). Hiztegi Hirukoitzaren kanpoko eta barruko historiaz. En X. Artiagoitia, P. Goenaga & J. A. Lakarra (eds.), Erramu boneta. Festschrift for R. P. G. de Rijk (pp. 629-649). UPV/EHU.

Urgell, B. (2005). Larramendiren euskal liburuak 1745 arte: testu bibliografiaranzko hurbilketa bat. Lapurdum, 19, 1-39.

Urgell, B. (2018). Primer vasco moderno. In J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.), Historia de la lengua vasca (pp. 593-715). Gobierno Vasco.

Urgell, B. (en prensa). 1720ko Imitazionearen iturriak: lehen hurbilketa. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo».

Urkizu, P. (1989). Pierre d’Urteren Hiztegia (Londres 1715). EUTG-Mundaiz.

Zuloaga, E. & Ariztimuño, B. (2023). Sobre la lengua de la Mano de Irulegi: apuntes y conjeturas. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 565-582. https://doi.org/10.35462/flv136.9_6

Publicado
2023-12-28
Cómo citar
Lakarra, J. A. (2023). Zorioneko y zorion: lo que nos dice de ellos la historia de la lengua vasca . Fontes Linguae Vasconum, (136), 597-615. https://doi.org/10.35462/flv136.9_8