Hizkuntza-errutinak: euskarazko ahozko oinarrizko komunikazioan trebatzeko ibilbidea

Agurtzane Azpeitia Eizagirre; Olatz Bengoetxea Manterola; Idurre Alonso Amezua

doi:10.35462/flv140.4

Agurtzane Azpeitia Eizagirre Mondragon Unibertsitatea [Espainia] https://orcid.org/0000-0002-5962-3881
Olatz Bengoetxea Manterola Soziolinguistika Klusterra [Espainia]
Idurre Alonso Amezua Mondragon Unibertsitatea [Espainia] https://orcid.org/0009-0006-5854-4133

Gako-hitzak: hizkuntza-errutina, ahozko gaitasun komunikatiboa, hizkuntza-konplexutasuna, jarioa

Laburpena

Ikerketa hau Soziolinguistika Klusterrak eta Mondragon Unibertsitateak gauzatu dute. 2017an abiatutako Berba-lapiko egitasmoaren baitan sortu dira euskarazko ahozko gaitasun komunikatiboan eta motibazioan eragitea helburu duten hizkuntza-errutinak. Artikulu honetan hizkuntza-errutinen metodologiaren hatsarre eta ezaugarriak aurkeztuko dira, eta horrekin batera, hasierako fasean gauzatutako esperientzia pilotu baten emaitzak. Hain zuzen, bigarren gune soziolinguistikoko eskola batean metodologia hau gelaratu da eta ikasleen ahozko berbaldietan aurretestutik ondotestura hizkuntza-konplexutasunean eta jarioan alde nabarmenak egon direla erakutsi da.

Estatistikak

15

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

Alonso, I. & Azpeitia, A. (2023). Matematikaren eta euskararen trataera integrala: zein elkarrekintza didaktiko dira lagungarri arloko ikaskuntzan sakontzeko? Ikastorratza, e-Revista de Didáctica, 31, 115-145. https://doi.org/10.37261/31_alea/5

Alonso, I. & Bidegain, E. (2023). Euskararen eta euskal kulturaren irakaskuntzarako gako batzuk. Erria, 11, 32-27.

Amorrortu, E., Ortega, A. & Goirigolzarri, J. (2017). Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak, BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 104(3), 11-49.

Arias-Hermoso, R. & Imaz, A. (2023). Exploring multilingual writers in secondary education: insights from a trilingual corpus. European Journal of Applied Linguistics, 12(2), 1-26. https://doi.org/10.1515/eujal-2023-0022

Bain, D. (1994). Problemas psicopedagógicos de la lengua oral: las lecciones de una experiencia. Comunicación, Lenguaje y Educación, 23, 91-115.

Blanco, J.A. (2007). Bilingüismo: la lengua materna ante la globalización. Gist: Education and Learning Research Journal, 2, 39-48.

Bruner, J.S. (1978). The role of dialogue in language acquisition. In A. Sinclair, R.J. Jarvelle & W.J.M. Levelt (arg.), The child’s concept of language. Springer-Verlag.

Bruner, J.S. (1984). Acción, pensamiento y lenguaje (compilación de José Luis Linaza). Alianza Editorial.

Bruner, J.S. (1986). El habla del niño: aprendiendo a usar el lenguaje. Paidós.

Bulté, B. & Housen, A. (2012). Defining and operationalising L2 complexity. In A. Housen, F. Kuiken & I. Vedder (arg.), Dimensions of L2 performance and proficiency: complexity, accuracy and fluency in SLA (50.-68. or.). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/lllt.32.02bul

Cenoz, J. & Gorter, D. (2017). Minority languages and sustainable translanguaging: Threat or opportunity? Journal of Multilingual and Multicultural Development, 38(10), 901-912. https://doi.org/10.1080/01434632.2017.1284855

Diaz de Gereñu, L., Manterola, I. & García-Azkoaga, I. (2021). Euskara oinarri eta eleaniztasuna helburu: hizkuntzen garapena eta erabilera aztergai. UPV/EHU.

Dolz, J. (2006). Ez da nahikoa hizkuntza bat erabiltzea; mintzamenak irakasgaia ere izan beharko luke. In Eusko Ikaskuntzaren solasaldiak. https://www.eusko-ikaskuntza.eus/fr/solasaldiak/joaquim-dolz-mestre-hizkuntzen-didaktikan-eta-irakasleen-prestakuntzan-katedraduna-genevako-unibertsitatean-ez-da/ea-0352002001E/

Dolz, J. & Schneuwly, B. (1998). Pour un enseignement de l’oral. Initiation aux genres formels à l’école. ESF éditeur.

Dolz, J., Noverraz, M. & Schneuwly, B. (2010). Seqüencias didáticas para o oral e para a escrita: a presentaçao de um procedimento. In B. Schneuwly & J. Dolz, Géneros orais e escritos na escola (95.-128. or.). Mercado de Letras.

Dolz, J. & Mabillard J.-P. (2020). Enseigner la compréhension de l’oral : un projet d’ingénierie didactique. In J.-F. de Pietro, C. Fisher & R. Gagnon (arg.), L’oral aujourd’hui : perspectives didactiques (109.-130. or.). Presses Universitaires de Namur.

Dumais, C. (2013). Vers une progression des objets d’enseignement/apprentissage de l’oral qui s’appuie sur le développement des élèves. Enunciación, 18(1), 140-151. https://doi.org/10.14483/22486798.7489

Euskalgintzaren Kontseilua. (2021). Batuz aldatu: hizkuntza-politiketan eragiteko adostasun soziala. https://www.ehige.eus/wp-content/uploads/2021/06/BATUZ-ALDATU_EUS.pdf

Eusko Jaurlaritza. (2020). VI. Mapa Soziolinguistikoa 2016.

Eusko Jaurlaritza. (2023). 77/2023 Dekretua, maiatzaren 30ekoa, Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma zehaztu eta Euskal Autonomia Erkidegoan ezartzekoa.

Eusko Jaurlaritza. (2023). VII. Inkesta Soziolinguistikoa 2021: Euskal Autonomia Erkidegoa.

Eusko Jaurlaritza. (2024). Aroa: euskara indarberritzeko eta euskaldunok ahalduntzeko marko estrategikoa.

Fallarino, N., Leite Méndez, A.E. & Cremades, R. (2020). Estudio de caso sobre el desarrollo de la competencia oral en Educación Infantil y Primaria en un centro público. Revista Complutense de Educación, 31(3), 319-328. https://doi.org/10.5209/rced.63349

Gagnon, R. & Dolz, J. (2016). Enseigner l’oral en classes hétérogènes : quelle ingénierie didactique ? Les dossiers des sciences de l’éducation, 136, 109-130. https://doi.org/10.4000/dse.1405

García, L. & Arratibel, N. & Azpeitia, A. (2022). Hizkuntza tutoretza HUHEZIn: hezkuntza graduetako ikasle eta tutoreen ebaluazioa. In B. Muguruza & I. Epelde (arg.), Gazte eleaniztuna: mintzalari eta mintzagai (107.-126. or.). UPV/EHU.

García-Azkoaga, I. & Zabala, J. (2015). Plurilingüismo e interacción en la escuela: nuevas herramientas para un análisis sociolingüístico. In I. García-Azkoaga & I. Idiazabal (arg.), Para una ingenieria didactica de la educacion plurilingue (61.-78. or.). UPV/EHU.

García-Azkoaga, I., Zabala, J. & Bengoetxea, O. (2019). Ahozko euskararen erabilera eskolan: gako zenbait irakasleen prestakuntzarako. In Fontes Linguae Vasconum 50 urte (267.-282. or.). Nafarroako Gobernua. https://doi.org/10.35462/fontes50urte.17

Gartzia, J. (2008). Ahozko komunikazio gaitasuna lantzeko eskuliburua. Alberdania.

Gartziarena, M. (2024). Etorkizuneko irakasleak eta euskara: identitate eta ikuspegi linguistikoak. Fontes Linguae Vasconum, 137, 111-135. https://doi.org/10.35462/flv137.5

Genesee, F. (1987). Learning through two languages: studies of immersion and bilingual education. Newbury House Publishers.

Guillemin S. & Ticon, J. (2020). Quelles pratiques de l’enseignement de l’oral au secondaire dans le canton de Vaud ? In J.-F. de Pietro, C. Fisher & R. Gagnon (arg.), L’oral aujourd’hui : perspectives didactiques (89.-108. or.). Presses Universitaires de Namur.

Housen, A. & Kuiken, F. (2009). Complexity, accuracy, and fluency in second language acquisition. Applied Linguistics, 30(4), 461-473. https://doi.org/10.1093/applin/amp048

Housen, A., Kuiken, F. & Vedder, I. (2012). Complexity, accuracy and fluency: Definitions, measurement and research. In Dimensions of L2 performance and proficiency: Complexity, accuracy and fluency in SLA (1.-20. or.). John Benjamins.

Howe, C., Hennessy, S., Mercer, N., Vrikki, M. & Wheatley, L. (2019). Teacher–student dialogue during classroom teaching: does it really impact on student outcomes? Journal of the Learning Sciences, 28(4/5), 462-512. https://doi.org/10.1080/10508406.2019.1573730

Huarte, M. & Ozerinjauregi, J. (2012). Interakzioaren garrantzia euskararen sarrera goiztiarrean. In Mendebalde Kultur Alkartearen XVI. Jardunaldiak: Hizkuntzaz Jabetzen (0-6) (183.-208. or.). Mendebalde.

ISEI-IVEI. (2023). 2018-2022 Ebaluazio diagnostikoa: etapa amaierako txosten exekutiboa. Eusko Jaurlaritza.

Iurrebaso, I. (2021). Euskarazko hizkuntza gaitasuna eta erabilera: zer dago indartsuen? Zer ahulen? Hermes, 69, 24-38.

Iurrebaso, I. (2023). Hizkuntza gutxituen jarraipena, ordezkapena eta indarberritzea neurtzeko demolinguistikazko tresna metodologikoak garatzen. Euskal Herrirako aplikazio praktikoa [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/60061

Jauregi, P. (2020). Aldahitz ikerketa: uler-saioak metodologia. Soziolinguistika Klusterra.

Kormos, J. (2011). Task complexity and linguistic and discourse features of narrative writing performance. Journal of Second Language Writing, 20(2), 148-161. https://doi.org/10.1016/j.jsw.2011.02.001

Krashen, S.D. (1981). Second language acquisition and second language learning. Pergamon Press Inc.

Larringan, L.M. & Idiazabal, I. (2012). Sekuentzia didaktikoa: ekintza didaktikoaren zutabe eta ardatz minimoki fidagarria. Ikastaria, 18, 13-44.

Larsen-Freeman, D. (2006). The emergence of complexity, fluency, and accuracy in the oral and written production of five Chinese learners of English. Applied Linguistics, 27(4), 590-619. https://doi.org/10.1093/applin/aml029

Larsen-Freeman, D. (2009). Adjusting expectations: the study of complexity, accuracy, and fluency in second language acquisition. Applied Linguistics, 30(4), 579-589. https://doi.org/10.1093/applin/amp043

Mahan, K.R. (2020). Teaching Content and Language Integrated Learning (CLIL): classroom practices and student perspectives in three Norwegian classrooms [Doktore-tesia, University of South-Eastern Norway]. USN. https://hdl.handle.net/11250/2654544

Manterola, I. (2024). Hacia una revisión del estatus didáctico del castellano en los dispositivos plurilingües para la escolarización en euskera. In A. Bier & D. Lasagabaster (arg.), El fomento del multilingüismo en contextos con lenguas minorizadas (85.-107. or.). UPV/EHU.

Mavrou, I. (2016). Complejidad, precisión, fluidez y léxico: una revisión. Moderna Sprak, 1, 49-69. https://doi.org/10.58221/mosp.v110i1.7894

Ortega, L. (2003). Syntactic complexity measures and their relationship to L2 proficiency: a research synthesis of college-level L2 writing. Applied Linguistics, 24(4), 492-518. https://doi.org/10.1093/applin/24.4.492

Ortega, A. (2017). Gazteen hiztun-profil berriak eta ideologia berriak. In J. Goirigolzarri, X. Landabidea & I. Manterola (arg.), Euskararen biziberritzea: marko, diskurtso eta praktika berriak birpentsatzen (79.-100. or.). UEU.

Ortega, A. & Manterola, I. (2022). 40 años de revitalización del euskera: investigación y cultura lingüística. In E. Eggert & B. Peter (arg.), Kultur(en) der regionalen Mehrsprachigkeit / Culture(s) du plurilinguisme régional / Cultura(s) del plurilingüismo regional: Kontrastive Betrachtung und Methoden ihrer Untersuchung und Bewertung (267.-307. or.). Peter Lang.

Palloti, G. (2009). CAF: defining, refining and differentiating constructs. Applied Linguistics, 30(4), 590-601. https://doi.org/10.1093/applin/amp045

Perez Lizarralde, K. (2014). Irakasleen prestakuntza ahozko hizkuntzaren lanketa eskolan sustatzeko: praktika gogoetatsuan oinarritutako prozesu baten azterketa [Doktore-tesia, Mondragon Unibertsitatea]. Ebiltegia. https://doi.org/10.48764/s421-5f82

Perez, K., Azpeitia, A. & Ozaeta, A. (2021). Irakasleen prestakuntza gogoetatsua, hezkuntza berritzeko giltza. Mondragon Unibertsitatea.

Rodriguez Buitrago, A.G. & Sandoval-Estupiñán, L. (2022). El valor de la confianza en la escuela. Revista de Investigación en Educación, 20(1), 40-57. https://doi.org/10.35869/reined.v20i1.3966

Ruiz Bikandi, U. (1990). La segunda lengua en el preescolar: una propuesta de diseño. Comunicación, Lenguaje y Educación, 5, 57-68. https://doi.org/10.1080/02147033.1990.10820920

Ruiz Bikandi, U. (2010) Bigarren hizkuntzaren didaktika Haur eta Lehen Hezkuntzan. UPV/EHU.

Ruiz Bikandi, U. & Camps, A. (2007). Corrientes en investigación educativa y formación del profesorado: una visión de conjunto. Cultura y Educación, 19(2), 105-122. https://doi.org/10.1174/113564007780961606

Sainz Osinaga, M., Garro, E., Ozaeta, A., Azpeitia, A. & Alonso, I. (2012). Debate soziozientifikoa herritar kritikoa formatzeko lanabes: Sekuentzia Didaktiko baten proposamena. Ikastaria, 18, 153-178.

Sarasua, J. (2013). Hiztunpolisa: euskaltasunaren norabideaz apunteak. Pamiela.

Sénéchal, K. (2020). Quels obstacles à la mise en œuvre de séquences didactiques destinées à l’enseignement de l’oral ? In J.-F. de Pietro, C. Fisher & R. Gagnon (arg.), L’oral aujourd’hui : perspectives didactiques (131.-149. or.). Presses Universitaires de Namur.

Skehan, P. & Foster, P. (2001). Cognition and tasks. In P. Robinson (arg.), Cognition and second languages instruction (181.-205. or.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139524780.009

Sotillo, S.M. (2000). Discours functions and syntactic complexity in synchronous and asynchronous communication. Language Learning & Technology, 4(1), 82-119. https://doi.org/10.64152/10125/25088

Vygotsky, L. (1977). Pensamiento y lenguaje. La Pléyade.

Wells, G. (1988). Aprender a leer y escribir. Laia.

Wolfe-Quintero, K., Shunji, I. & Hae-Young, K. (1998). Second language development in writing: measures of fluency, accuracy, and complexity. University of Hawaii Press.

Zabala, J. (2018). Ahozko komunikazioa irakastea: norabide bat ahozko hizkuntzaren argitan. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzua.

Zabalza, M.A. (2010). Didáctica de la Educación Infantil. Narcea. (Jatorrizko obra 1987an argitaratua)

Zalbide, M. (1998). Normalización lingüística y escolaridad: un informe desde la sala de máquinas. Revista Internacional de los Estudios Vascos, 43(2), 355-424.