Iruñe ondoko euskal testu zahar berri bat [A new old Basque text near Pamplona]
Abstract
This paper presents an analysis and an edited version of a manuscript in Basque recently discovered in the parish of Unzu (Txulapain / Juslapeña) or its surroundings. Considering this is a translation-adaptation, the text is described and some explanations both about its topic and the reason for it being written in Basque are supplied. Bearing in mind the elevated style of the writing, some conclusions about the knowledge base and the influences received by the anonymous writer are also drawn. After a philological and dialectological analysis, the text has also been placed in its corresponding time and linguistic variety. Furthermore, its transcription, a version in modern spelling and punctuation, and the facsimile from the original are provided.
##about.statistics##
References
APEZETXEA [Apecechea], J., 1985, «Variantes del Avemaria en algunas variedades de euskara navarro», Oihenart, 4, Aingeru Irigarayri omenaldia, Donostia, Eusko Ikaskuntza, 79-93.
ARIZTIMUÑO, B., 2013, «Finite Verbal Morphology», in M. Martínez-Areta (arg.), Basque and Proto-Basque. Language-Internal and Typological Approaches to Linguistic Reconstruction, «Mikroglottika», 5, Peter Lang: Frankfurt am Main. 357-425.
ARRAIZA, J., 1988, «Ibero. Via Crucis en vascuence del siglo XIX», FLV, 51, 143-154.
ARTOLA, K., 1985, «Ezkabarteko euskara, Iruñeko Udal dermioaren ondokoa, Celedonia Zenoz andrearen ahotan», Oihenart, 4, Aingeru Irigarayri omenaldia, Donostia, Eusko Ikaskuntza, 96-112.
ARTOLA, K., 1992, «Hegoaldeko goi-nafarreraren azentua dela-ta (hurbiltze saiakera)», FLV, 60, 187-227.
BERIAIN, J., 1980 [1621], Tratado de como se ha de oyr missa, faksimilea, Donostia, Hordago.
BERIAIN, J., 1626, Dotrina Christioarena euscaras, Iruña.
CAMINO, I., 2003a, Hego Nafarrera, Iruña, Nafarroako Gobernua.
CAMINO, I., 2003b, «Hego Nafarreraren egituraz», FLV, 94, 427-467.
CAMINO, I., 2011,«Pirinioak,ekialdea eta euskal mintzoak», in A. Sagarna; J. A. Lakarra; P. Salaberri (arg.), Pirinioetako hizkuntzak: lehena eta oraina, Iker 26, Bilbo, Euskaltzaindia, 773-822.
DIEZ DE ULTZURRUN [Díez de Ulzurrun], P., 1960, «El catecismo manuscrito de Maquirriain de 1828», Euskera, 5, 377-403.
ELIZALDE, F., 1994 [1735], «Apezendaco dotrina christiana uscaras», FLV, 65, 41-65.
ETXAIDE [Echaide], A. M., 1984, Erizkizundi Irukoitza (euskara 1925), Iker 3, Bilbo, Euskaltzaindia.
EUSKALTZAINDIA, 1987-2005, Orotariko Euskal Hiztegia, Bilbo, Euskaltzaindia, [=OEH].
HUALDE, J. I., 1989, «Fonología léxica y post-léxica, con especial referencia a la lengua vasca», ASJU, 23: 2, 651-662.
IBARRA, O., 1996, «Bonaparteren sailkapena eztabaidatuz», FLV, 71, 71-86.
IBARRA, O., 2007, Erroibarko eta Esteribarko hiztegia, Mendaur bilduma IV, Iruña eta Bilbo, Nafarroako Gobernua eta Euskaltzaindia.
IRIGARAI [Irigaray], A., 1932, «Un acta de ayuntamiento en lengua vasca», RIEV, 23, 565-568.
JAMBOU, L., 1988, Evolución del órgano español: siglos XVII-XVIII, 2. liburukia, Oviedo, Oviedoko Unibertsitatea.
LAKARRA, J. A., 1984, «Bizkaiera zaharreko ablatiboaz», ASJU, 18: 1, 163-193.
MEDIAVILLA, B., 2005, Inventario de documentos sobre el Real Monasterio del Escorial existentes en el archivo de su Real Biblioteca: (1631-1882), San Lorenzo de El Escorial, Ediciones Escurialenses.
MEDIAVILLA, B., 2009, Libros de cuentas del Real Monasterio del Escorial: inventario s. XVI-XIX, San Lorenzo de El Escorial, Ediciones Escurialenses.
MEDIAVILLA, B., 2010, Inventario de documentos sobre el Real Monasterio del Escorial existentes en el archivo de su Real Biblioteca: (1560-1885), 2. zatia, San Lorenzo de El Escorial, Ediciones Escurialenses.
MITXELENA, K. [Michelena, L.], 1977 [1961], Fonética histórica vasca, ASJU-ren gehigarriak 4, Donostia, Gipuzkoako Foru Aldundia [=FHV].
MITXELENA, K. [Michelena, L.], 1990 [1964], Textos arcaicos vascos, ASJU-ren gehigarriak 11, Donostia, Gipuzkoako Foru Aldundia [=TAV].
NOONE, M., 1998, Music and Musicians in the Escorial Liturgy under the Habsburgs, 1563-1700, Rochester, University of Rochester Press.
ONDARRA, F., 1981, «Primer sermón en vascuence navarro (1729)», FLV, 38, 147-173.
ONDARRA, F., 1982, «Textos en vascuence navarro de Baztán, Nuin y Urdazubi», FLV, 40, 387-399.
PAGOLA, R. M. et al., 1996, Bonaparte ondareko eskuizkribuak: hegoaldeko goi-nafarrera, 4 liburuki, Bilbo, Deustuko Unibertsitatea.
SALABERRI, P., 2000, «Sobre el euskera de Pamplona y su cuenca», Euskera, 45: 3, 881-920.
SALABERRI, P., 2002, «Acerca del euskera de Pamplona y sus alrededores», in A. García (zuz.), La Comarca de Pamplona. Territorio, economía, sociedad e historia, Iruña, Iruñerriko Mankomunitatea, 225-241.
SALABERRI, P., 2004, «Artatzako euskal testua. Transkripzioa eta hizkuntza azterketa», FLV, 97, 537-554.
SALABERRI, P., 2008, «Altxorraren bila: Lizarraga Elkanokoaren aberastasunak kaustu nahiz», in Euskaltzaindia (arg.), Jean Harischelhar-i omenaldia, Iker 21, Bilbo, Euskaltzaindia, 597-616.
SANTAZILIA, E., 2007, «Joaquín Lizarraga Elkanokoaren euskararen zehaztasun bat mintzagai», Haria, 18, Iruña, Nabarralde, 42-48.
SANTAZILIA, E., 2013, «Noun Morphology», in M. Martínez-Areta (arg.), Basque and Proto-Basque. Language-Internal and Typological Approaches to Linguistic Reconstruction, «Mikroglottika», 5, Peter Lang, Frankfurt am Main, 223-281.
SATRUSTEGI [Satrústegui], J. M., 1984, «El edicto eclesiástico de 1750 en versión vasca de la cuenca de Pamplona», ASJU, 18: 1, 41-51.
SATRUSTEGI [Satrústegui], J. M., 1987, Euskal Testu Zaharrak I, Iruña, Euskaltzaindia.
SATRUSTEGI [Satrústegui], J. M., 2002, «Ukar Itzarbeibarko doktrina (1865)», FLV, 89, 149-168.
SCHUCHARDT, H., 1923-1947, Primitiae Linguae Vasconum, Salamanca, Colegio Trilingüe de Salamanca.
TRASK, R. L., 1995, «On the History of the Non-Finite Verb Forms in Basque», in J. A. Hualde; J. A. Lakarra; R. L. Trask (arg.), Towards a History of the Basque Language, Philadelphia, John Benjamins, 208-234. https://doi.org/10.1075/cilt.131.09tra
ZELAIETA, E., 2004, «Bortzerrietako euskara, herriz herri (ez)berdintasunetan barrena (I)», FLV, 94, 223-248.
ZUAZO, K., 2010, Sakanako euskara. Burundako hizkera, Mendaur bilduma VIII, Iruña eta Bilbo, Nafarroako Gobernua eta Euskaltzaindia.
