Los trabajos de onomástica en Fontes Linguae Vasconum
Laburpena
Artikulu honetan Fontes-en argitara eman diren onomastika lanen berrikusketa edo errekapitulazio modukoa egin nahi izan dut. Honetarako lanak gaika sailkatu ditut lehenik, nahiz ongi dakidan gauzak usu nahaska agertzen direla. Honen arabera, lehenbizi toponimiari eskainitako ikerketak iruzkindu ditut, hauek baitira alde handiz ugarienak gure aldizkarian. Gero aztergaitzat etxe izenak dituzten idazkiez mintzo naiz, ondoren mota bateko edo besteko pertsona izenez dihardutenez, hurbilena argitaratu diren teonimiaren inguruko bi lanak hartzen ditut solasgai, eta, azkenik, gaitzat onomastika duten liburuen erreseinen berri ematen dut.
Leku izenei eskainitakoak direla eta, gauzak azaltzeko denboran zirt edo zart egin behar bainuen, aurrena lehen lanez ihardukitzea erabaki dut, Mitxelena, Garate eta besterenez, hurrena nafar hiriburuaren gainean argitaratu direnak hartzen ditut mintzagai, ondoren Arabako hiriburuaren euskal izenaren etorkiaz erran direnak, eta jarraian Nafarroako eta Lapurdiko leku izen zenbaiten inguruan jaulki direnak. Lehen atalaren bosgarren puntuan Corominesek gehienbat Iparraldeko toponimo nagusi batzuei buruz bota zituenak aipatzen ditut, laburki betiere, ez baitzen lekurik aski denen xeheki aztertzeko, gero Nafarroako herri izenez Zierbidek ematen dituen azalpenak aztertzen ditut, gainetik behintzat bai. Ondoren xedetzat herri bateko toponimia txikiaren bilketa egitea dutenak aipatzen ditut, herriz gaineko alderdietan egindakoak, zenbait (herri) izenen azalpen etimologikoaz arduratzen direnak, aztergaitzat egungo Euskal Herritik kanpoko leku izenak hartzen dituztenak, erdal kontuez dauden hiru lantxoak, atzizkien inguruko ugariagoak eta, azkenean, “Bestelakoak” izena daramanean, aitzinekoetan sailkatzen neke zirenak ematen ditut.
Bukatzeko erran nahi dut gehienetan nire iritzia ematen saiatu naizela, ukitzen nituen puntuen gainean, sailkatze hutsa egitea ene irudiz ez baitzen aski.
Estatistikak
Erreferentziak
CARO BAROJA, J. (1945): Materiales para una historia de la lengua vasca en su relación con la latina, Salamanca. Existe una edición posterior de Txertoa realizada en San Sebastián en 1990.
CARRASCO, J. (1973): La Población de Navarra en el siglo XIV, Universidad de Navarra, Pamplona.
ENRÍQUEZ, J. (1989): Colección Documental del Archivo Municipal de Marquina (1355-1516), Fuentes documentales del País Vasco, 19, Eusko Ikaskuntza, Donostia/San Sebastián.
EUSKALTZAINDIA (1990): Nafarroako Herri Izendegia / Nomenclátor Euskérico de Navarra, Euskaltzaindia & Gobierno de Navarra, Pamplona/Iruñea.
GOÑI GAZTAMBIDE, J. (1997): Colección Diplomática de la Catedral de Pamplona. 829-1243, Gobierno de Navarra, Pamplona/Iruñea.
IGLESIAS, H. (1998): "Sur quelques similitudes toponymiques galaïco-basques et le problème que posent certaines d'entre elles", Lapurdum, III, 1-27. https://doi.org/10.4000/lapurdum.1662
IGLESIAS, H. (1999): "Affinités toponymiques cantabro-pyrénénnes et énigmes historiques", Lapurdum, IV, 124-166. https://doi.org/10.4000/lapurdum.1557
IRIGOIEN, A. (1974): "Sobre el origen del topónimo Tudela", Estudios de Deusto, 22, 221-226.
IRIGOIEN, A. (1982): "Sobre el topónimo Gasteiz y su entorno antroponímico", Vitoria en la Edad Media, Vitoria-Gasteiz, 621-652.
JIMENO JURÍO, J. Mª (1989): Toponimia de la Cuenca de Pamplona. Cendea de Olza, Onomasticon Vasconiae, 3, Euskaltzaindia, Bilbao.
JIMENO JURÍO, J. Mª & SALABERRI ZARATIEGI, P. (1994): Toponimia de la Cuenca de Pamplona. Pamplona / Iruña, Onomasticon Vasconiae, 12, Euskaltzaindia, Bilbao.
LARRAÑAGA, M. & TAPIA, I. (1993): Colección documental del Archivo Municipal de Hondarribia. Tomo I (1186-1479), Fuentes documentales medievales del País Vasco, 48, Eusko Ikaskuntza, Donostia/San Sebastián.
MARTÍN DUQUE, Á. (1983): Documentación medieval de Leire (siglos IX al XII), Diputación Foral de Navarra, Institución Príncipe de Viana, Pamplona/Iruñea.
MITXELENA, K. (1954): "De onomástica aquitana", Pirineos, 10, 409-455.
MITXELENA, K. (1958): "Hispánico antiguo y vasco", Archivum, 8, 33-47.
MITXELENA, K. (1958b): "Los nombres indígenas de la inscripción hispano-romana de Lerga (Navarra)", Príncipe de Viana, 82-83, 65-74.
MITXELENA, K. (1977): Fonética Histórica Vasca, segunda edición corregida y aumentada, Publicaciones del Seminario «Julio de Urquijo», San Sebastián/Donostia. Existe una tercera edición hecha en esta ciudad en 1990.
MITXELENA, K. (1983): "Iruñea", Piarres Lafitteri Omenaldia, Iker-2, Euskaltzaindia, Bilbao, 445-451.
MITXELENA, K. (1997): Apellidos Vascos, quinta edición, Txertoa, San Sebastián/Donostia. La primera edición data de 1953.
OLIVER, J. (1971): "Orígenes de «Tudela»", Homenaje a Don José Esteban Uranga, Aranzadi, Pamplona/Iruñea, 495-515.
ORELLA, J. L. (1983): Cartulario Real de Enrique IV a la Provincia de Guipúzcoa (1454-1474), Fuentes documentales medievales del País Vasco, 2, Eusko Ikaskuntza, San Sebastián/Donostia.
POZUELO, F. (1998): Documentación de la Cuadrilla de Campezo: Arraia Maeztu, Bernedo, Campezo, Lagrán y Valle de Arana (1256-1515), Fuentes documentales medievales del País Vasco, 88, Eusko Ikaskuntza, San Sebastián/Donostia.
SALABERRI, P. (1993): "Nafarroako hiriburuaren izenaren gainean", Euskera, 38, 167-192.
SALABERRI, P. (2003): Euskal Deiturategia: Patronimia, Universidad Vasca de Verano, Bilbao.
SALABERRI, P. (2005): "Origen y significado de la toponimia de Navarra", La Onomástica en Navarra y su relación con la de España. Actas de las primeras jornadas de Onomástica (Pamplona, 2003), J. L. Ramírez coordinador, Universidad Pública de Navarra / Nafarroako Unibertsitate Publikoa, Pamplona/Iruñea, 91-127.
UBIETO, A. (1976): Cartulario de San Millán de la Cogolla, 2 volúmenes, Valencia.
UNTERMANN, J. (1976): "Pompaelo", Beiträge zur Namenforschung, XI-2, 121-135.
VERD, G. Mª (1974): "Iñigo, Iñiguez, Huéñega. Historia y morfología", Miscelánea Comillas, 32, 5-61 y 207-293.
ZABALTZA, I. (1997): Archivo General de Navarra (1274-1321). II, Fuentes documentales medievales del País Vasco, 75, Eusko Ikaskuntza, San Sebastián/Donostia.
Egile-eskubideak 2005 Patxi Salaberri Zaratiegi
Esta obra está bajo licencia internacional Creative Commons Reconocimiento-NoComercial 4.0.