Haurtzaroa eta nerabezaroa babesteko Gipuzkoako egoitza-harrerak: euskara, tutelatu ohien bizipenak eta hizkuntza-eskubideak

Joana Miguelena Torrado; Odei Guirado Irasuegi; Maria Dosil Santamaria

doi:10.35462/flv138.6

Joana Miguelena Torrado Euskal Herriko Unibertsitatea, UPV/EHU [Espainia] https://orcid.org/0000-0002-7467-1291
Odei Guirado Irasuegi Euskal Herriko Unibertsitatea, UPV/EHU [Espainia] https://orcid.org/0009-0007-5205-4595
Maria Dosil Santamaria University of the Basque Country, UPV/EHU [Espainia] https://orcid.org/0000-0002-8805-9562

Gako-hitzak: euskara, egoitza harrerak, normalizazioa, hizkuntza eskubidea

Laburpena

Artikulu honetan Gipuzkoako egoitza-harrerak, euskara, tutelatutako haurrak eta hizkuntza-eskubideak elkarlotzen dituen ikerlanaren emaitzak aurkezten dira. Informazioa jasotzeko, metodo kualitatiboa erabili da eta parte-hartzaileak egoitza-harreran artaturik egon ziren 18 eta 22 urte bitarteko 15 gazte izan dira; 15ei bakarkako elkarrizketa bat egin zaie eta gazte horietako 9k bi focus-groupetan parte hartu dute. Ateratako ondorio nagusiak izan dira egoitza-harreretan gaztelania nagusitzen dela eta profesionalen euskara-gaitasun faltak haurren eskubide linguistikoekin talka egiten duela; horrez gain, hezitzaile euskaldunak kontratatzea ezinbesteko eskakizuna izateko proposamena jaso da.

Estatistikak

32

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

Altuna, O., Iñarra, M. & Basurto, A. (2021). Kale-erabileraren neurketa. Laburpen txostena. Soziolinguistika Klusterra, euskara biziberritzeko ikergunea. https://soziolinguistika.eus/wp-content/uploads/2022/05/hekn21_emaitzen_laburpen_txostena.pdf

Amonarriz, K. (2015). Ahozkotasuna soziolinguistikaren behatokitik. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 96, 103-127.

Amonarriz, K. (2019). Euskararen bidegurutzetik. Elkar.

Amunarriz, M. & Uriarte, M.S. (2017). Hizkuntza-eskubideak giza eskubide gisa: zer ikuspegi dago nazioartean hizkuntza-eskubideen inguruan? Zuzenbidea Ikasten. Irakaskuntzarako Aldizkaria, 8(1), 6.

Antero, A., Artolazabal, A., Garaialde, E. & Ibarzabal, Z. (2023). Bazatoz? Ikastolen Hezkuntza Marko Orokorra. Ikastolen Elkartea.

Aranburu, A., Tresserras, A., Gamito, R. & Gómez, A. (2018). Bestelako eskola eredu bat posible da: Bizilore, eskola komunitate berri baten lehen urratsak. Tantak, 30(1), 9-36. http://dx.doi.org/10.1387/tantak.18122

Artetxe, M., Bereziartua, G. & Burreso, N. (2024). Ahozko hizkera informalerako gaitasuna eta harreman-sare informaletako hizkuntza-erabilera: azterketa kuantitatibo bat unibertsitateko gazteen testuinguruan, Euskera, 69(1), 49-78. https://doi.org/10.59866/eia.v1i69.274

Barandiaran, A. (2023). Hezkuntza ez-formala euskal eragileak sortzeko bide. In S. Aleman (arg.), Euskarazko ahozko jarduna Nafarroako gaztetxoen artean: egoera eta aukera berriak (61.-69. or.). Euskaltzaindia.

Bereziartua, A., Guirado, O. & Alonso, I. (2023). Lehen Hezkuntzako haurren lagunarteko hizkera aisialdian: erdaren eragina bat-bateko adierazkortasunean. Euskera, 68(2), 11-39. https://doi.org/10.59866/eia.v2i68.263

Bertalanffy, L.V. (1976). Teoría general de los sistemas: fundamentos, desarrollo, aplicaciones. Fondo de Cultura Económica.

Brofenbrenner, U. (1977). Toward an experimental ecology of human development. American Psychologist, 2(7), 513-531. https://doi.org/10.1037/0003-066X.32.7.513

Cotán, A. (2016). El sentido de la investigación cualitativa. Escuela Abierta, 19, 33-48.

Coyos, J.B. (2008). Hizkuntza-politika Ipar Euskal Herrian. Nondik nora? Ibilbidearen azterketa. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 67(2), 79-102.

Daniel, J. (2002). Open Learning: Transforming education for development. Pan-Commonwealth Forum on Open Learning. UNESCO. https://www.col.org/about/pan-commonwealth-forum/second-pan-commonwealth-forum-open-learning-pcf2/

Delgado, L. (2012). Infancia y adolescencia en acogimiento residencial. Conductas exteriorizadas-interiorizadas y evaluación del apego [Doktore-tesia, Universitat Autònoma de Barcelona]. Dipòsit Digital de Documents de la UAB. https://hdl.handle.net/10803/117588

Elorza, I., Boan, K., Muñoa, I., Urruzmendi, A., Barrios, M. & Osa, E. (2009). Ikastolen Hizkuntz Proiektua. Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa.

Epelde, M. (2014). Euskadiko gazte migratzaile tutelatu ohien emantzipazio prozesuak krisi ekonomikoaren testuinguruan: gizarteratze estrategiak aldatzeko beharra. Zerbitzuan: Gizarte Zerbitzuetarako Aldizkaria, 57, 103-119.

Esnaola, A. & Egibar, M. (2007). Euskal ludikotasuna erabiliz, euskara indartu. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 63(3), 67-72.

Euskarabidea. (2021). VII. inkesta soziolinguistikoa. Nafarroako Gobernua. https://www.euskarabidea.es/fitxategiak/ckfinder/files/VII_%20Inkesta%20Soziolinguistikoa_2021_NAFARROA.pdf

Eusko Jaurlaritza. (2008). 131/2008 Dekretua, uztailaren 8koa, Gizarte babesik gabeko Haur eta Nerabeentzako Egoitza-Harrerako Baliabideak arautuko dituena. Eusko Jaurlaritza. https://www.euskadi.eus/bopv2/datos/2008/08/0804678a.pdf

Eusko Jaurlaritza. (2020). Haur eta nerabeenganako indarkeria EAEn. Diagnostikoa, erronkak eta orientabideak. Eusko Jaurlaritza. https://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/zeukesan_observa_violencia/eu_def/adjuntos/HAURETANERABEAK_EU.pdf

Eusko Jaurlaritza. (2022). Haur eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko euskal estrategia 2022/25. Eusko Jaurlaritza. https://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/violencia_infancia/eu_def/adjuntos/ESTRATEGIAVASCA_VIOLENCIAINFANTIL_baja_eu.pdf

Eusko Jaurlaritza. (2023). Legedia eta euskara. Eusko Jaurlaritza. https://www.justizia.eus/legedia-eta-euskara/webjus00-contentgen/eu/

Eusko Jaurlaritza. (2024a). 2/2024 Legea, otsailaren 15ekoa, Haur eta Nerabeena. Eusko Jaurlaritza. https://www.euskadi.eus/web01-bopv/eu/bopv2/datos/2024/02/2401066e.pdf

Eusko Jaurlaritza. (2024b). 19/2024 Dekretua, otsailaren 22koa, Euskal Sektore Publikoan euskararen erabilera normalizatzekoa. Eusko Jaurlaritza. https://www.euskadi.eus/bopv2/datos/2024/03/2401222e.pdf

Eustat. (2024). Matrikulatutako ikasleak Haur eta Lehen Hezkuntzan, hizkuntza ereduaren arabera. Eusko Jaurlaritza. https://eu.eustat.eus/indic/indicadoresgraficosvista.aspx?idgraf=16357&opt=0&tema=300

Fernández, A.M. (2015). El acogimiento residencial en Galicia. Situación actual y perspectivas de futuro [Doktore-tesia, Universidade de Vigo]. Investigo. http://hdl.handle.net/11093/649

Figueroa, C. (2022). El educador como figura de apego sustituta en acogimiento residencial [Master-amaierako lana, Universidad Pontificia Comillas]. Repositorio Comillas. http://hdl.handle.net/11531/66273

García, M.E. (2008). Análisis de la competencia lingüística y de la adaptación personal, social, escolar y familiar en niños institucionalizados en centros de acogida [Doktore-tesia, Universidad de Extremadura]. Dehesa. http://hdl.handle.net/10662/400

Gianino, L. & Guzmán, N. (2022). Resiliencia, juego y creatividad: puntos clave en el desarrollo humano. Avances en Psicología, 30(1), 1-15. https://doi.org/10.33539/avpsicol.2022.v30n1.2516

Gipuzkoako Foru Aldundia. (2024ko urriaren 21a). Egoitza-harrera. Harrera programak. Gipuzkoako Foru Aldundia. https://www.gipuzkoa.eus/eu/web/gizartepolitika/zerbitzuak/programak-eta-zerbitzuak/egoitza-harrera

Guirado, O. (2021). Pulunpa! Emozioetatik euskaraz. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 120(3), 119-133.

Guirado, O. & Rua, J. (2023a). Aisialdia, hezkuntza ez-formala, bizipen positiboak eta euskara: Eman Hegoak udaleku irekien ebaluazio-ikerkuntza. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 127(2), 59-79. https://doi.org/10.55714/BAT-127.3

Guirado, O. & Rua, J. (2023b). Pulunpa (e)ta Xin! Erdal jatorria duten ikasleentzako harrera- eta murgiltze-plana. Esku-hartze pedagogikoaren ekintza-ikerketa. Euskera, 68(2), 41-86. https://doi.org/10.59866/eia.v2i68.265

Habermas, J. (1988). La lógica de las Ciencias Sociales. Tecnos.

Hernández, R. & Nevárez, B.P. (2023). Estrés, resiliencia y autoestima. Revista de Psicología de la Universidad Autónoma del Estado de México, 12(29), 171-201. https://doi.org/10.36677/rpsicologia.v12i29.20625

Iurrebaso, I. (2022). Hizkuntza gutxituen jarraipena, ordezkapena eta indarberritzea neurtzeko demolinguistikako tresna metodologikoak garatzen Euskal Herrirako aplikazio praktikoa [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. http://hdl.handle.net/10810/60061

Iurrebaso, I. (2023). Etxeko transmisioa euskararen indargune. Eusko Jaurlaritza. https://www.euskadi.eus/contenidos/recurso_tecnico/eas_noticias_pdf/eu_def/adjuntos/Monografikoa_EAS_2023_BB.pdf

Iztueta, I. (2014). Euskal kultura eta hizkuntzak: diskurtsoak eta hego euskal herriko liburu-ekoizpena euskal/espainol ardatzaren argitan [Doktore-tesia, UPV/EHU]. https://www.euskara.euskadi.eus/appcont/tesisDoctoral/PDFak/Ibai_Iztueta_TESIA.pdf

Juaristi, P. (2006). Hizkuntza aniztasuna Europar Batasunean. Euskera, 55(2), 893-917.

Kasares, P. (2017). Euskararen transmisioa: berrikuspena hizkuntza-sozializazioaren paradigmatik. In J. Goirigolzarri, X. Landabidea & I. Manterola (arg.), Euskararen biziberritzea: marko, diskurtso eta praktika berriak birpentsatzen (27.-51. or.). UEU.

Kasares, P. (2014). Euskaldun hazi Nafarroan: euskararen belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa. Euskaltzaindia.

Kasares, P. (2023). Euskararen belaunez belauneko jarraipena, familia transmisioaz harago. Eusko Jaurlaritza. https://www.euskadi.eus/contenidos/recurso_tecnico/eas_noticias_pdf/eu_def/adjuntos/Monografikoa_EAS_2023_BB.pdf

Labov, W. (1966/2006a). The isolation of contextual styles. In W. Labov, The social stratification of English in New York City (58.-86. or.). Cambridge University Press.

Labov, W. (1966/2006b). The study of language in its social context. In W. Labov, The social stratification of English in New York City (3.-17. or.). Cambridge University Press.

Lukas, J.F. & Santiago, K. (2016). Hezkuntza ebaluazioa. UPV/EHU.

Martín E. & Dávila, L.M. (2008). Redes de apoyo social y adaptación de los menores en acogimiento residencial. Psicothema, 20(2), 229-235.

Martinez de Luna, I., Iñarra, M. & Suberbiola, P. (2023). Language proficiency and language use in Basque as a first or second language. In J. Cenoz & D. Gorter (arg.), The minority language as a second language (134.-158. or.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003299547-7

Martinez de Luna, I. & Suberbiola, P. (2018). EAEko ikasleen euskararen erabilera eskola-giroan (2011-2017). Eusko Jaurlaritza.

Miguelena, J. (2019). Los derechos de las niñas, niños y adolescentes atendidos en recursos residenciales de acogida de programas básicos de Gipuzkoa: representaciones sociales y propuestas de mejora [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. http://hdl.handle.net/10810/42533

Miguelena, J., Garmendia, J., Callado, I., Vesga, A., Gordillo, I. & Hezkuntza Departamenduko Berritzegune Nagusiko Orientazio Taldea. (2023). Lehen eta bigarren hezkuntzako eskoletako irakasleentzako gida, egoitza harrerako babes neurriaren pean dauden haur eta nerabeen hezkuntza esparruari buruzkoa. UPV/EHU; Fundación SM.

Morelato, G. (2011). Resiliencia en el maltrato infantil: aportes para la comprensión de factores desde un modelo ecológico. Revista de Psicología (PUCP), 29(2), 203-224. https://doi.org/10.18800/psico.201102.001

Moreno, J.M. & García, M.E. (2009). Adaptación y desarrollo lingüístico en niños víctimas de maltrato. Boletín de Psicología, 96, 17-34.

Muñoa, I., Beola, A. & Lasa, X. (2024). Hezkuntzan soziolinguistika lantzen: zenbait gako eta esperientzia. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 131, 13-37. https://doi.org/10.55714/BAT-131.1

Olasagarre, Y. & Ramos, E. (2021). Euskararen motibazioa handitzea, euskararekiko atxikimendua hobetzeko bidea. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 120(3), 135-149.

Riera, L.I. (2018). Intervención educativa en el contexto residencial de menores [Argitaratu gabeko master-amaierako lana]. Universitat de les Illes Balears.

Sarasua, J. (2013). Hiztunpolisa. Pamiela.

Sarasua, J. (2024). Euskararen etorkizun-ikuspegia: ariketa sintetikoa. In J. Sarasua (arg.), Euskararen gogoeta gunea (41.-92. or.). Euskaltzaindia.

Vygotsky, L. (1960). Pensamiento y lenguaje: teoría del desarrollo cultural de las funciones psíquicas. Fausto.

Walker, W. (2022). Una síntesis crítica mínima de las aportaciones de los paradigmas interpretativo y sociocrítico a la investigación educacional. Enfoques, 34(2), 13-33. https://doi.org/10.56487/enfoques.v34i2.1058

Watzlawick, P., Helmick, J. & Janckson, D. (1983). Teoría de la comunicación humana. Herder.

Zabaleta, O. (2007). Kale erabilera datuak aztertuz, gazteei begira. BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 64, 129-133.

Zalbide, M. (2020). Euskara batua eta eguneroko mintzamolde arruntak: zer dira eta zertarako? Biak nola uztartu? In Euskaltzaindia & Ezkerraberri Fundazioa (arg.), Euskara batua eta tokian tokiko erabilera: korapiloak eta erronkak (11.-90. or.). Euskaltzaindia.