Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan (5 - Hego-Esteribarko laginak: Ilurdotz-I) [Acerca de la llamada variedad de Arce (5 – Materiales recogidos en Ilurdotz I)]

  • Koldo Artola Donostiako ARANZADI Zientzi Elkarteko Etnografi Sailekoa [España]
Palabras clave: euskera de Navarra, navarro meridional, habla del valle de Arce, Ilúrdoz (Sur de Esteríbar)

Resumen

En esta ocasión traemos a estas páginas datos recogidos a un informante de Ilurdotz (Esteribar) entre los años 1981 y 1986, dando así continuidad a los trabajos recogidos en los números 103-104 y 112-113 de esta revista y teniendo como referencia la clasificación dialectal del príncipe L. L. Bonaparte. Aunque el habla de este informante estaba muy erosionada, en ocasiones nos ha parecido algo más entonada de lo que en principio hubiéramos supuesto a tenor de lo recogido en nuestra primera visita, tal como si al remover una brasa aquello que parecía estar apagado se volviera a avivar. Por otra parte, el empleo del ergativo, a menudo de forma incorrecta, y el sustituir flexiones de verbos auxiliares del plural por las del singular, entre otras cosas, han sido
también una constante en este informador. Respecto al habla no hemos advertido en la misma influencia foránea, exceptuando la palabra «ondo», que nos llamó la atención desde un principio y que la hemos supuesto incorporada por el informador durante el tiempo –dos años– que pasó en un colegio de Urnieta, aunque finalmente, visto el gran uso hecho de ella, hemos llegado a pensar si tal vez habría convivido en Ilurdotz con su sinónima «ongi», exclusiva de la zona, cosa, por otra parte, difícil de probar. Anteriormente también hemos solido comentar que tanto las dudas y las vacilaciones como las carencias mostradas en las conversaciones son consecuencia directa de haber pasado mucho tiempo sin platicar en euskera. A todos estos buenos, pacientes y complacientes amigos no nos resta, pues, sino mostrarles nuestro mayor agradecimiento, tanto por su amable acogida como por haber dejado para la posteridad el testimonio de semejantes tesoros.

Estadísticas

52
La descarga de datos todavía no está disponible.

Referencias

ARANA, A., Hegoaldeko goi-nafarrera. Artzibarko aldaera (Hiztegia), Donostia Hiria, 2004.

ARANZADI ZIENTZIA ELKARTEA - ETNOLOGIA MINTEGUIA, Euskalerriko Atlas Etnolinguitikoa (EAEL), Donostia, 1983-1990.

ARTOLA, K., «Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan» (1, 2, 3 eta 4), FLV, 103-104 eta 112-113, 2006-2007 eta 2010-2011.

ARTOLA, K., «Hegoaldeko goi-nafarreraren azentua dela-ta (hurbiltze-saiakera)», FLV, 60, 1992.

BONAPARTE, L. L., Carte des sept provinces basques montrant la délimitation actuelle de l'eus cara et sa division en dialectes, sous-dialectes et variétés, Londres, 1863.

CAMINO, I., Hego-Nafarrera, Iruña, Nafarroako Gobernua, 2003.

CAMINO, I., «Hego-Nafarreraren egituraz», FLV, 94, 2003.

CAMINO, I., Aezkoako euskararen azterketa dialektologikoa, Iruña, Nafarroako Gobernua, 1997.

CAMPION, A., Orreaga. Balada escrita en el dialecto guipuzcoano, acompañada de versiones á los dialectos bizcaino, labortano y suletino y de diez y ocho variedades de la region bascongada de Nabarra desde Olazagutía hasta Roncal, Pamplona, Imprenta y Librería de Joaquín Lorda, 1880.

DE YRIZAR, P., Morfología del verbo auxiliar alto navarro meridional, Euskaltzaindia, 1992.

ECHAIDE, A. M., El euskera en Navarra: Encuestas lingüísticas (1965-1967), Donostia, Eusko Ikaskuntza, 1989.

ECHAIDE, A. M., Erizkizundi Irukoitza (Euskara 1925), Iker - 3, Euskaltzaindia, 1984.

ELIZALDE, J. C., Catecismo en bascuence, dialecto vulgar de Uriz (Valle de Arce), Colección Bonaparte'ren 60. eskuizkribua, 1865. urtearen ingurukoa. Nafarroako Aldundiaren Artxibo Orokorra. (Lan hau, 1996an, Bonaparte ondareko eskuizkribuak - Hegoaldeko goi-nafarrera-3 izenburuko liburuan argitaratua izan da. Ikus, beheraxeago, LAN TALDEA).

ESTORNES LASA, J., «Erronkari'ko uskaraz elestak / Fraseología roncalesa», FLV, 40, 1982.

IBARRA, O., «Orreagako elizan aurkitutako On Javier Ibarraren prediku bat Artzibarko hizkeran idatzirikoa», FLV, 107, 2008.

IBARRA, O., Erroibarko eta Esteribarko Hiztegia, Nafarroako Gobernua eta Euskaltzaindia, 2007.

IBARRA, O., «Erroko testu argitaragabe bat eta beste batzuen iruzkina», FLV, 75, 1997.

IBARRA, O., «Cispamplonés hizkeraren inguruan», ASJU, XXIX-1, 1995.

IRIBARREN, J. M.ª, Vocabulario navarro (nueva edición preparada y ampliada por Ricardo Ollaquindia), Pamplona, Institución Príncipe de Viana, 1984.

LAN TALDEA, Bonaparte ondareko eskuizkribuak-Hegoaldeko goi-nafarrera-3, Bilbo, Deustuko Unibertsitatea (Deiker), Euskal Ikaskuntzen Institutua, 1996.

MITXELENA, L., «Acentuación alto-navarra», FLV, 23, 1976.

NAFARROAKO GOBERNUA, Nafarroako toponimia eta mapagintza, XXXII, Artzibar-Orotz Betelu, Iruñea, 1996.

RUBIO LÓPEZ, J., Guía de Navarra (9ª Edición), Pamplona, 1963, Imprenta La Acción Social.

SATRUSTEGI, J. M., «Bordel bertsularia», Donostia, Auspoa Liburutegia 45-46, Gráf. Izarra, 1965.

Publicado
2012-06-30
Cómo citar
Artola , K. (2012). Artzibarko aldaera deitu izanaren inguruan (5 - Hego-Esteribarko laginak: Ilurdotz-I) [Acerca de la llamada variedad de Arce (5 – Materiales recogidos en Ilurdotz I)]. Fontes Linguae Vasconum, (114), 5-59. https://doi.org/10.35462/flv114.1