Etxe > itxe aldaera Malerrekako eta Bortzirietako toponimia historikoaren argitan batik bat [La variante etxe > itxe a la luz de la toponimia histórica de Malerreka y Bortziriak principalmente]

  • Andres Iñigo Ariztegi Euskaltzaindia [España]
Palabras clave: toponimia histórica, el vocablo etxe, la variante itxe, Malerreka, Bortziriak

Resumen

Por los trabajos realizados hasta la actualidad en el campo de la toponimia, se ha dado por supuesto que la evolución etxe > itxe en euskera es un fenómeno relativamente reciente. En efecto, a pesar de ser un hecho bastante extendido geográficamente en el uso oral, los testimonios obtenidos en la documentación escrita son, sin embargo, muy escasos y apenas anteriores al siglo XVIII. Por ello, ha sido considerado como un fenómeno más bien contemporáneo. No obstante, los testimonios históricos aportados en el presente artículo, demuestran que al menos en los valles de Malerreka y Bortziriak y, en cierta medida, en Baztan y Xareta es un hecho mucho más antiguo, claramente registrado para el siglo XVI. Cabe incidir, por lo tanto, en la importancia que tiene el exhaustivo análisis de la rica documentación de los archivos para seguir avanzando en el conocimiento de la onomástica.

Estadísticas

99
La descarga de datos todavía no está disponible.

Referencias

Apalauza, A. (2012). Nafarroako ipar-mendebaleko hizkeren egitura geolinguistikoa. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, x).

Apalauza, A. & Lakar, M. (2005). Malerreka solasean. Ahozko tradizioaren bilduma. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Malerrekako Mankomunitatea.

Ariztegi, J. M. (1998). Casas antiguas de la villa de Lesaka (1366-1880). Lesaka. Argitaratu gabeko koadernoa7.

Esparza, E. J. (1964). De toponimia navarra. PV, 94-95, 67-126.

Esparza, E. J. (1965). De toponimia navarra. PV, 98-99, 161-227.

Goya J. (1980). Iru beratarren euskal bertsoak: Ignacio Larramendi, Joaquin Aldabe, P. Roman Dornaku. Bera.

Hernandorena, V. (1978). Goizueta’ko etxe eta baserri’en izenak: 1616 urtetik 1925’ño. CEEN, 28, 75-90.

Ibarra, O. (2007). Erroibarko eta Esteribarko Hiztegia. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, iv).

Iñigo, A. (1996). Toponomástica histórica del valle de Santesteban de Lerín. Iruñea: Nafarroako Gobernua.

Iñigo, A. (2008). Santesteban de Lerin haraneko izengoiti historikoak. III. Onomastika Jardunaldiaren agiriak (353-382. or). Bilbo: Euskaltzaindia. (Onomasticon Vasconiae, 7).

Iñigo, A. & Rekalde, P. (2018). Euskal oikonimia Baztan-Bidasoa eremuko lekukotasun historikoen argitan. In A. Zabalza Seguín (zuz.), Engraxitik Garazira. Izenen misterioa Nafarroan (163-249. or). Zizur Txikia: Aranzadi.

Iriarte, N. & Lakar, M. (2003). Bortzirietan aditutakoak. Ahozko tradizioaren bilduma. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Bortzirietako Euskara Mankomunitatea.

Irigaray, A. (1970). Lesaka-ko Ayuntamentuko agindu bat euskaraz. Príncipe de Viana (euskarazko gehigarria, apirilekoa). Iruñea: Nafarroako Foru Diputazioa.

Knörr, H. (1992). Un sermón de Martin Joseph Marcotegui, de Goñi, predicado en Ollo (1777). In Luis Villasanteri omenaldia (223-242. or). Bilbo: Euskaltzaindia. (Iker, 6).

«Koskonta» (1967). Lesaka besta ondoan. Príncipe de Viana (euskarazko gehigarria, abuztukoa). Iruñea: Nafarroako Foru Diputazioa.

Lakar, M. & Telletxea, A. (2006). Baztan solasean. Ahozko tradizioaren bilduma. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Baztango Euskara Mankomunitatea.

Nafarroako Gobernua (1992-1999). Nafarroako toponimia eta mapagintza / Toponimia y cartografia de Navarra, I-LIX. (zuz. J. M. Jimeno Jurío). Iruñea:

Nafarroako Gobernua. Ondarra, P. (1987). Textos en vascuence en el pueblo de Goñi. flv, 49, 117-140.

Ondarra, P. (1991). Goñerrin aurkitutako beste sei testu. FLV, 57, 131-168.

Salaberri, P. (1991). Toponimia dialektologiaren ikerbide. Nazioarteko Dialektologia Biltzarra. Agiriak (619-645. or). Bilbo: Euskaltzaindia. (Iker, 7).

Salaburu, P. & Lakar, M. (lag.) (2005). Baztango mintzoa: gramatika eta hiztegia, Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, II).

Satrustegi, J. M. (1987). Euskal testu zaharrak I. Iruñea: Euskaltzaindia. (Euskararen Lekukoak, 13).

Zelaieta, E. (2008). Baztan-Bidasoako azterketa dialektologikoa. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, VII).

Publicado
2019-11-27
Cómo citar
Iñigo Ariztegi, A. (2019). Etxe > itxe aldaera Malerrekako eta Bortzirietako toponimia historikoaren argitan batik bat [La variante etxe > itxe a la luz de la toponimia histórica de Malerreka y Bortziriak principalmente]. Fontes Linguae Vasconum, (128), 527-540. https://doi.org/10.35462/FLV128.7