Etxe > itxe aldaera Malerrekako eta Bortzirietako toponimia historikoaren argitan batik bat
Laburpena
Toponimiaren alorrean, orain arte egindako ikerketa lanen arabera, uste izan da euskarazko etxe > itxe bilakaera fenomeno berri samarra dela. Izan ere, ahozko erabileran nahiko hedatua eta ezaguna bada ere, hagitz lekukotasun gutxi aurkitu dira dokumentazio historikoan. Horregatik, pentsatu da azken bi mendeetan-edo gertatutako fenomenoa dela. Artikulu honetan bildutako lekukotasun historikoen argitan, egiaztatzen ahal da, Nafarroako Malerrekan eta Bortzirietan batez ere, eta neurri batean Baztanen eta Xaretan ere, aspaldiko gertaera dela, XVI. menderako, behinik behin, ongi errotua ageri dena. Hortaz, azpimarratzekoa da artxibo historikoak aztertzeak eta gordetako idazkiak ongi miatzeak duen garrantzia onomastikaren alorra sakonki ezagutu ahal izateko.
Estatistikak
Erreferentziak
Apalauza, A. (2012). Nafarroako ipar-mendebaleko hizkeren egitura geolinguistikoa. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, x).
Apalauza, A. & Lakar, M. (2005). Malerreka solasean. Ahozko tradizioaren bilduma. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Malerrekako Mankomunitatea.
Ariztegi, J. M. (1998). Casas antiguas de la villa de Lesaka (1366-1880). Lesaka. Argitaratu gabeko koadernoa7.
Esparza, E. J. (1964). De toponimia navarra. PV, 94-95, 67-126.
Esparza, E. J. (1965). De toponimia navarra. PV, 98-99, 161-227.
Goya J. (1980). Iru beratarren euskal bertsoak: Ignacio Larramendi, Joaquin Aldabe, P. Roman Dornaku. Bera.
Hernandorena, V. (1978). Goizueta’ko etxe eta baserri’en izenak: 1616 urtetik 1925’ño. CEEN, 28, 75-90.
Ibarra, O. (2007). Erroibarko eta Esteribarko Hiztegia. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, iv).
Iñigo, A. (1996). Toponomástica histórica del valle de Santesteban de Lerín. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Iñigo, A. (2008). Santesteban de Lerin haraneko izengoiti historikoak. III. Onomastika Jardunaldiaren agiriak (353-382. or). Bilbo: Euskaltzaindia. (Onomasticon Vasconiae, 7).
Iñigo, A. & Rekalde, P. (2018). Euskal oikonimia Baztan-Bidasoa eremuko lekukotasun historikoen argitan. In A. Zabalza Seguín (zuz.), Engraxitik Garazira. Izenen misterioa Nafarroan (163-249. or). Zizur Txikia: Aranzadi.
Iriarte, N. & Lakar, M. (2003). Bortzirietan aditutakoak. Ahozko tradizioaren bilduma. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Bortzirietako Euskara Mankomunitatea.
Irigaray, A. (1970). Lesaka-ko Ayuntamentuko agindu bat euskaraz. Príncipe de Viana (euskarazko gehigarria, apirilekoa). Iruñea: Nafarroako Foru Diputazioa.
Knörr, H. (1992). Un sermón de Martin Joseph Marcotegui, de Goñi, predicado en Ollo (1777). In Luis Villasanteri omenaldia (223-242. or). Bilbo: Euskaltzaindia. (Iker, 6).
«Koskonta» (1967). Lesaka besta ondoan. Príncipe de Viana (euskarazko gehigarria, abuztukoa). Iruñea: Nafarroako Foru Diputazioa.
Lakar, M. & Telletxea, A. (2006). Baztan solasean. Ahozko tradizioaren bilduma. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Baztango Euskara Mankomunitatea.
Nafarroako Gobernua (1992-1999). Nafarroako toponimia eta mapagintza / Toponimia y cartografia de Navarra, I-LIX. (zuz. J. M. Jimeno Jurío). Iruñea:
Nafarroako Gobernua. Ondarra, P. (1987). Textos en vascuence en el pueblo de Goñi. flv, 49, 117-140.
Ondarra, P. (1991). Goñerrin aurkitutako beste sei testu. FLV, 57, 131-168.
Salaberri, P. (1991). Toponimia dialektologiaren ikerbide. Nazioarteko Dialektologia Biltzarra. Agiriak (619-645. or). Bilbo: Euskaltzaindia. (Iker, 7).
Salaburu, P. & Lakar, M. (lag.) (2005). Baztango mintzoa: gramatika eta hiztegia, Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, II).
Satrustegi, J. M. (1987). Euskal testu zaharrak I. Iruñea: Euskaltzaindia. (Euskararen Lekukoak, 13).
Zelaieta, E. (2008). Baztan-Bidasoako azterketa dialektologikoa. Iruñea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia. (Mendaur, VII).
Egile-eskubideak 2019 Andres Iñigo Ariztegi
Esta obra está bajo licencia internacional Creative Commons Reconocimiento-NoComercial 4.0.
