Itxurazko egonkortasun linguistikoa eta hazkunde indexikala Bermeoko (lako) aldagaian [Aparente estabilidad lingüística y crecimiento indexical de la variable (lako) en Bermeo]

Palabras clave: variación sociolingüística, (lako), variedad de Bermeo, significado social, cuestionario breve anónimo

Resumen

En este trabajo presento los resultados de un cuestionario breve que analiza la variación sociolingüística en (lako) de Bermeo: garalako vs garalakon —llamaré (0) a la primera y (n) a la segunda—. Los datos, 423 tokens, vienen de entrevistas rápidas grabadas en Bermeo en 2016-2017. Basándome en un modelo de efectos mixtos, propongo que (n) ha sufrido un cambio indexical de expresar pertenencia al sector pesquero en los hablantes más mayores a expresar pertenencia a Bermeo en general en las siguientes generaciones y que la normalización del euskera ha hecho que la variable se estabilice porque no hay diferencias de edad en hablantes mayores de 18 y los hablantes con formación profesional y los hombres dicen (n) significativamente más.

Estadísticas

569
La descarga de datos todavía no está disponible.

Referencias

Apraiz, J. A. (2003). La pesca artesanal en el siglo XX. Cambios y transformaciones en la Costa Vasca. Zainak, 25, 327-348.

Artzelus, A. (2021). Garaziko euskararen hizkuntza-aldakortasuna [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/51354

Baranowski, M. (2017). Class matters: The sociolinguistics of goose and goat in Manchester English. Language Variation and Change, 29(3), 301-339. https://doi.org/10.1017/S0954394517000217

Baranowski, M. (2022). Part of town as an independent factor: The north-force merger in Manchester. Language Variation and Change, 34(3), 239-269. https://doi.org/10.1017/S095439452200014X

Barrena, A. (2003). La pesca en el marco de una sociedad de servicios. El caso de Bermeo. Zainak, 25, 217-235.

Barrutia, E. (2006). Bermeoko arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (I). Euskalingua, 9, 99-109.

Barrutia, E. (2007a). Bermeoko arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (II). Euskalingua, 10, 4-19.

Barrutia, E. (2007b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (I). Euskalingua, 11, 4-16.

Barrutia, E. (2008a). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (II). Euskalingua, 12, 6-16.

Barrutia, E. (2008b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (III). Euskalingua, 13, 6-15.

Barrutia, E. (2009a). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (IV). Euskalingua, 14, 6-15.

Barrutia, E. (2009b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (V). Euskalingua, 15, 6-19.

Barrutia, E. (2010a). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (VI). Euskalingua, 16, 6-20.

Barrutia, E. (2010b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (VII). Euskalingua, 17, 6-18.

Bates, D, Maechler, M., Bolker, B. & Walker, S. (2015). Fitting linear mixed-effects models using lme4 [R paketea]. Journal of Statistical Software, 67(1), 1-48. https://doi.org/10.48550/arXiv.1406.5823

Bilbao, G. (1997). De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak: «I. Doctrina christinaubarena». ASJU, 31(1), 247-336. https://doi.org/10.1387/asju.8685

Bilbao, G. (1998). De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak (II). ASJU, 32(1), 165-229. https://doi.org/10.1387/asju.8711

Boberg, C. (2017). Surveys: The use of written questionnaires in Sociolinguistics. In C. Mallinson, B. Childs & G. Van Herk (arg.), Data collection in sociolinguistics: Methods and applications (134.-143. or.). Routledge.

Brogan, F. (2018). Sociophonetically-based phonology: An Optimality Theoretic account of /s/ lenition in Salvadoran Spanish [Doktore-tesia, UCLA]. ProQuest. https://www.proquest.com/docview/2056476985?pq-origsite=gscholar&-fromopenview=true

Camino, I. (2009). Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Elkar.

Cheshire, J. (2002). Sex and gender in variation research. In J. K. Chambers, P. Trudgill & N. Schilling-Estes (arg.), The handbook of language variation and change (423.-443. or.). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9780470756591.ch17

Cheshire, J. (2005). Age- and generation-specific use of language. In U. Ammon, N. Dittmar, J. J. Mattheier & P. Trudgill (arg.), Sociolinguistics: An introductory handbook of the science of language and society (1552.-1563. or.). Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110171488.2.8.1552

Delgado, A. (1998). Bermeo en el siglo XX: Política y conflicto en un municipio pesquero vizcaíno (1912-1955). Eusko Ikaskuntza.

Denis, D., Hunt Gardner, M., Brook, M. & Tagliamonte, S. (2019). Peaks and arrowheads of vernacular reorganization. Language Variation and Change, 31, 43-67. https://doi.org/10.1017/S095439451900005X

Dickson, V. & Hall-Lew, L. (2017). Class, gender, and rhoticity: The social stratification of non-prevocalic /r/ in Edinburgh speech. Journal of English Linguistics, 45(3), 229-259. https://doi.org/10.1177/0075424217718024

Dollinger, S. (2015). The written questionnaire in social dialectology: History, theory, practice. John Benjamins. https://doi.org/10.1075/impact.40

Duncan, D. (2021). Secondary education as a group marker in St. Louis, Missouri. Language in Society, 50(5), 667-694. https://doi.org/10.1017/S0047404520000378

Eckert, P. (1989). The whole woman: Sex and gender differences in variation. Language Variation and Change, 1(3), 245-267. https://doi.org/10.1017/S095439450000017X

Eckert, P. (1998a). Age as a sociolinguistic variable. In F. Coulmas (arg.), The handbook of sociolinguistics (151.-167. or.). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781405166256.ch9

Eckert, P. (1998b). Gender and sociolinguistic variation. In J. Coates (arg.), Language and gender: A reader (64.-75. or.). Blackwell.

Eckert, P. & McConnell-Ginet, S. (1992). Think practically and look locally: language and gender as community-based practice. Annual Review of Anthropology, 21, 461-490. https://doi.org/10.1146/annurev.an.21.100192.002333

Ellis, M., Groff, C. & Mead, R. (2006). A rapid and anonymous study of /r/ vocalization in an /r/ pronouncing city. University of Pennsylvania Working Papers in Linguistics, 12(1), 57-67. https://repository.upenn.edu/pwpl/vol12/iss1/6

Ensunza, A. (2015). Busturialdeko euskararen hizkuntza-aldakortasuna denboran eta espazioan [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/16701

Ensunza, A. (2016). Hizkuntza-aldaketaren inguruko jarrera eta prestigioaz. In A. Iglesias, A. Romero & A. Ensunza (arg.), Euskararen bariazioa eta bariazioaren irakaskuntza-II (87.-94. or.). UPV/EHU.

Esposito, L. (2022). The stylistic progression of covarying changes in progress [Hitzaldia]. NWAV50, San Jose (AEB). https://virtual.oxfordabstracts.com/#/event/3243/program

Euskaltzaindia. (2016). Euskararen herri hizkeren atlasa: 7. libk. Lexikoa, izen morfologia, sintaxia. Euskaltzaindia.

Euskara Saila Bermeo. (d. g.). Orri nagusia [YouTubeko kanala]. https://www.youtube.com/channel/UCgB8AKMlp9MrgKM3HKTp0Ug

Eusko Jaurlaritza. (2010). Diagnóstico de sostenibilidad de la reserva de la biosfera de Urdaibai. https://www.euskadi.eus/contenidos/documentacion/diagnostico_urdaibai/es_doc/adjuntos/economia.pdf

EUSTAT. (2022). Bermeoko datu estatistikoak. https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/bermeo.html

Fernández, T. (1997). Lenguas en contacto: caracterización del castellano del País Vasco y actitudes hacia la lengua. In J. M. Oro Cabanas & J. Varela Zapata (arg.), Actas del I Congreso Internacional «Adquisición y aprendizaje de lenguas segundas y sus literaturas» (199.-214. or.). Universidade de Santiago de Compostela. http://hdl.handle.net/10347/11587

Forrest, J., & Dodsworth, R. (2016). Towards a sociologically-grounded view of occupation in sociolinguistics. University of Pennsylvania Working Papers Linguistics, 22, 31-40. https://repository.upenn.edu/pwpl/vol22/iss2/5

Gabantxo, M. (2013a). Arrantzale familien eboluzioa Bermeon. Andraren ikuspuntutik azterturiko bi kasu. 1965-2010. In J. Agirreazkuenaga (arg.), Anton Ormazaren sasoia (1922-2010). Bermeotarrak XX. mendean (171.-181. or.). Bizkaiko Foru Aldundia.

Gabantxo, M. (2013b). Una experiencia de documental antropológico en primera persona: la noción de distancia y el punto de vista. Actas del V Congreso Internacional Latina de Comunicación Social, 136, 1-14.

Gaminde, I. (1992a). Esaldi kausalak Bizkaian. In Euskaltzaindia (arg.), Luis Villasanteri omenaldia (183.-194. or.). Euskaltzaindia.

Gaminde, I. (1992b). Urduliz eta Gatikako herri hizkeren azterketa linguistikoa [Doktore-tesia, Deustuko Unibertsitatea]. HABE. http://www.euskara.euskadi.net/appcont/tesisDoctoral/PDFak/INAKI_GAMINDE.pdf

Gaminde, I., Romero, A. & Legarra, H. (2012). Gramatika eta hizkuntz bariazioa Bermeon. Erroteta.

Garcia-Palomino, A. (2021). Dialekto-berdintzeari Lezamatik begira: adinaren, generoaren eta hizkuntz jarreren garrantziaz. FLV, 131, 113-145. https://doi.org/10.35462/flv131.5

Garcia-Palomino, A. (2022a). Hizkuntz aldakortasunaren eragile sozialak: euskal bariazionismoan dakigunetik ez dakigunera. In A. Arriortua, S. Monforte, A. Lizardi Ituarte & L. Vela-Plo (arg.), Kimu berriak euskal hizkuntzalaritzan (57.-84. or.). UEU.

Garcia-Palomino, A. (2022b, apirilaren 11-14). Social correlates of variation in a rural Basque town: Investigating Regional Dialect Levelling and language attitudes [Hitzaldia]. ICLaVE|11, Online.

Garcia-Palomino, A. (2022c, urriaren 13-15). Mariners, townsfolk and villagers: Occupationally driven language variation and «change» in a Basque fishing town [Hitzaldia]. NWAV50, San Jose (AEB).

Gómez, J. & Romero, A. (2002). Un texto de 1846 en euskera de Bermeo: la fundación de la Cofradía de las Benditas Ánimas del Purgatorio. FLV, 90, 353-379.

Haddican, B. (2005a). Aspects of language variation and change in contemporary Basque [Doktore-tesia, New York University]. ProQuest. https://www.proquest.com/docview/305467532?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true

Haddican, W. (2005b). Standardization and language change in Basque. University of Pennsylvania Working Papers in Linguistics, 11(2), 105-118. https://repository.upenn.edu/pwpl/vol11/iss2/6

Hall-Lew, L., Cardoso, A. & Davies, E. (2021). Social meaning and sound change. In L. Hall-Lew, E. Moore, & R. Podesva (arg.), Social meaning and linguistic variation: Theorizing the third wave (27.-53. or.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108578684.002

Hall-Lew, L., Moore, E. & Podesv a, R. (2021). Social meaning and linguistic variation. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108578684

Hawkey, J. (2020). Language attitudes as predictors of morphosyntactic variation: Evidence from Catalan speakers in southern France. Journal of Sociolinguistics, 24(1), 16-34. https://doi.org/10.1111/josl.12375

Hejná, M. & Jespersen, A. (2022). Ageing well: Social but also biological reasons for age-grading. Language & Linguistics Compass, 16(5-6), e12450. https://doi.org/10.1111/lnc3.12450

Hibiya, J. (1999). Variationist sociolinguistics. In N. Tsujimura (arg.), The handbook of Japanese linguistics (102.-120. or.). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781405166225.ch4

Hickey, R. (2004). Standard wisdoms and Historical Dialectology: The discrete use of historical regional corpora. In M. Dossena & R. Lass (arg.), Methods and data in English historical dialectology (199.-216. or.). Peter Lang.

Homobono, J. I. (1997). Fiestas en el ámbito arrantzale. Expresiones de sociabilidad e identidades colectivas. Zainak, 15, 61-100.

INE. (2022). Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2016. https://www.ine.es/jaxi/Datos.htm?path=/t20/e245/p05/a2016/&file=00048001.px

Jansen, S. (2018). Peripheral communities and innovation: Changes in the goose vowel in a West Cumbrian town. In N. Braber & S. Jansen (arg.), Sociolinguistics in England (297.-331. or.). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/978-1-137-56288-3_12

Johnstone, B., Andrus, J. & Danielson, A. (2006). Mobility, indexicality, and the enregisterment of ‘Pittsburghese’. Journal of English Linguistics, 34(2), 77-104. https://doi.org/10.1177/0075424206290692

Juaristi, P. (2014). Euskara. https://www.eustat.eus/elementos/ele0009800/ti_Euskal_AEko_Txosten_Sozioekonomikoa_2012_Euskara_PDF_287KB/inf0009886_e.pdf

Kristiansen, T. (2009). The macro-level social meanings of late-modern Danish accents. Acta Linguistica Hafniensia, 41(1), 167-192. https://doi.org/10.1080/03740460903364219

Kristiansen, T. (2015). The primary relevance of subconsciously offered attitudes: Focusing the language ideological aspect of sociolinguistic change. In A. Prikhodkine & D. R. Preston (arg.), Responses to language varieties: Variability, processes and outcomes (85.-116. or.). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/impact.39.04kri

Labov, W. (1963). The social motivation of a sound change. Word, 19(3), 273-309. https://doi.org/10.1080/00437956.1963.11659799

Labov, W. (1972). Sociolinguistic patterns. University of Pennsylvania Press.

Labov, W. (2001a). Principles of linguistic change: Social factors. Blackwell.

Labov, W. (2001b). The anatomy of style-shifting. In P. Eckert & J. Rickford (arg.), Style and sociolinguistic variation (85.-108. or.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511613258.006

Lanbide. (2015). Análisis de la población ocupada de la Comunidad Autónoma de Euskadi. https://www.lanbide.euskadi.eus/contenidos/libro/pub_0018_new/es_def/adjuntos/Muestra%20continua%20de%20vidas%20laborales.pdf

Lenth, R. V. (2020). emmeans: Estimated marginal means, aka least-squares means (1.8.2. bertsioa) [R paketea]. https://cran.r-project.org/package=emmeans

Levy, J. (2010). The social stratification of (r) in Boston. Toronto Working Papers in Linguistics, 33, 1-12.

Li, A. (2022). Regional dialect leveling in Mandarin Chinese: The case of locative variation in the Chengdu dialect. Asia-Pacific Language Variation, 8(1), 32-71. https://doi.org/10.1075/aplv.20004.li

Lujanbio, O. (2016). Hizkuntza-aldakortasuna euskaran: Nafarroa ipar-mendebaldeko bi udalerritan egindako azterketa [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.eus/handle/10810/19581

Mansfield, J. & Stanford, J. (2017). Documenting sociolinguistic variation in lesser-studied indigenous communities: Challenges and practical solutions. In K. A. Hildebrandt, C. Jany & W. Silva (arg.), Documenting variation in endangered languages (116.-136. or.). University of Hawai’i Press.

Mather, P. A. (2012). The social stratification of /r/ in New York City: Labov’s department store study revisited. Journal of English Linguistics, 40(4), 338-356. https://doi.org/10.1177/0075424211431265

Milroy, J. & Milroy, L. (1993). Mechanisms of change in urban dialects: The role of class, social network and gender. International Journal of Applied Linguistics, 3, 57-77. https://doi.org/10.1111/j.1473-4192.1993.tb00043.x

Oñederra, M. L. (2016). Standardisation of Basque: From grammar (1968) to pronunciation (1998). Sociolinguistica, 30(1), 125-144. https://doi.org/10.1515/soci-2016-0008

Ortuzar, R. (1914/1925). Oroigarriak: Ortuzar’tar R. abadeak Bermeo’ko arrantzaleen bizikeraz eraturiko antzerkiak. Gaubeka.

Perez, E. & Azkarate, M. (2020). Euskara estandarrak bernakularizazio aldian. In I. Camino, X. Artiagoitia, I. Epelde & K. Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena: Koldo Zuazori gorazarre (601.-615. or.). UPV/ EHU.

Pichler, H., Evans Wagner, S. & Hesson, A. (2018). Old-age language variation and change: Confronting variationist ageism. Language and Linguistics Compass, 12(6), 1-21. https://doi.org/10.1111/lnc3,12281

R Core Team (2021). R: A language and environment for statistical computing [softwarea]. R Foundation for Statistical Computing, Viena. http://www.r-project.org

Regan, B. (2017). The effect of dialect contact and social identity on fricative demerger [Doktore-tesia, University of Texas at Austin]. Texas ScholarWorks. http://hdl.handle.net/2152/62339

Riverin-Coutlée, J. & Harrington, J. (2022). Phonetic change over the career: a case study. Linguistics Vanguard, 8(1), 41-52. https://doi.org/10.1515/lingvan-2021-0122

Rodríguez-Ordóñez, I. (2016). DOM in Basque: Grammaticalization, attitudes and ideological representations [Doktore-tesia, University of Illinois at Urbana-Champagne]. IDEALS. https://www.ideals.illinois.edu/items/95131

Rodríguez-Ordóñez, I. (2021). The role of social meaning in contact-induced variation among new speakers of Basque. Journal of Sociolinguistics, 25, 533-556. https://doi.org/10.1111/josl.12477

Rodríguez-Ordóñez, I. (2022). The role of frequency in the acquisition of structured variation: The case of Basque ergativity. International Journal of Bilingualism, 26(5), 656-672. https://doi.org/10.1177/13670069221110401

Romera, M. (2015). Métodos de investigación en variación morfosintáctica: el uso de la observación no participante. Revista Internacional de Lingüística Iberoamericana, 13(25), 199-218. https://doi.org/10.31819/rili-2015-132512

Sankoff, D. & Laberge, S. (1978). The linguistic market and the statistical explanation of variability. In D. Sankoff (arg.), Linguistic variation: Models and methods (239.-250. or.). Academic Press.

Schilling-Estes, N. (2007). Sociolinguistic fieldwork. In R. Bayley & C. Lucas (arg.), Sociolinguistic variation: Theory, methods, and applications (165.-189. or.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511619496.010

Smith, J. & Holmes-Elliott, S. (2022). Tracking linguistic change in childhood: Transmission, incrementation, and vernacular reorganization. Language, 98(1), 98-122. https://doi.org/10.1353/lan.2021.0087

Starks, D. (2000). Distinct but not too distinct: Gender and ethnicity as determinants of (s) fronting in four Auckland communities. English World-Wide, 21, 291-304. https://doi.org/10.1075/eww.21.2.06sta

Starks, D. & McRobbie-Utasi, Z. (2001). Collecting sociolinguistic data: Some typical and some not so typical approaches. New Zealand Journal of Sociology, 16, 79-92. https://search.informit.org/doi/10.3316/informit.030477873414733

Tagliamonte, S. (2008). So different and pretty cool! Recycling intensifiers in Toronto, Canada. English Language and Linguistics, 12(2), 361-394. https://doi.org/10.1017/S1360674308002669

Wassink, A. B., & Dyer, J. (2004). Language ideology and the transmission of phonological change: Changing indexicality in two situations of language contact. Journal of English Linguistics, 32(1), 3-30. https://doi.org/10.1177/0075424203261799

Wickham, H. (2016). ggplot2: Elegant graphics for data analysis [R paketea]. Springer-Verlag New York. https://ggplot2.tidyverse.org.

Winter, B. (2020). Statistics for linguists: An introduction using R. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315165547

Zuazo, K. & Goiti, U. (2016). Uribe Kosta, Txorierri eta Mungialdeko euskara. UPV/ EHU.

Zulaika, J. (2012). Tradizioak/Tradiciones/Traditions. Etxepare Euskal Institutua.

Publicado
2023-06-30
Cómo citar
Garcia-Palomino, A. (2023). Itxurazko egonkortasun linguistikoa eta hazkunde indexikala Bermeoko (lako) aldagaian [Aparente estabilidad lingüística y crecimiento indexical de la variable (lako) en Bermeo]. Fontes Linguae Vasconum, (135), 11-52. https://doi.org/10.35462/flv135.2