Euskal ondare lirikoaren berregitea Sarrionandiaren lanetan: herri-genero neurtuak [Reframing of the lyrical heritage in Sarrionandia’s works: popular metric genres]
Abstract
The article will analyze Sarrionandia’s reframing of the Basque oral lyrical heritage (couplets and verses). The poet uses commonly uses free verse. However, he has also occasionally produced texts based on popular genres and composed of a certain metric. Most of these are known through song lyrics or magazine publications and the critics scarcely analyze them. We will explain when and how the poet resorted to these genres. We conclude that, in general, the author uses popular genres when he creates texts for singers, when he bases a hypotext of popular tradition and when he wants to convey a message in the form of denunciation.
##about.statistics##
References
1. Aztertutako testuak
Gose. (2014). Gosariak [diskoa]. Jangura produkzioak.
Sarrionandia, J. (1983). Carabanchelgo mutilei bertsoak. Argia, 39, 39.
Sarrionandia, J. (1984). Laberintoko egunkaria. Argitaratu gabeko eskuidatzia.
Sarrionandia, J. (1985). Ni ez naiz hemengoa. Pamiela.
Sarrionandia, J. (1988). Marginalia. Elkar.
Sarrionandia, J. (2006). Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak. Pamiela.
Sarrionandia, J. (2011). Kartzelako poemak. Susa. (Jatorrizko obra 1992an argitaratua)
Sarrionandia, J. (2013). Hnuy illa nyha majah yahoo. Elkar. (Jatorrizko obra 1995ean argitaratua)
Sarrionandia, J. (2014a). Izuen gordelekuetan barrena. Aurrezki Kutxa. (Jatorrizko obra 1981ean argitaratua)
Sarrionandia, J. (2014b). Carabanchelgo motina. Ataramiñe, 14, 187-191. https://archive.org/details/Atara14/mode/1up?view=theater
Sarrionandia, J. (2016). Hilda dago poesia?. Pamiela.
Sarrionandia, J. (2018). Gure oroitzapenak. Elkar.
2. Erabilitako iturri bibliografikoak
Aldekoa-Otalora, A. (1989). Durangoko Plateruak. Gerendiaga Elkartea.
Altuna, P. (1994). Bertso lerroa. Euskera: Euskaltzaindiaren lan eta agiriak, 39(2), 1221-1231. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/euskera/50008.pdf
Altzibar, X. (2008a). Anadiplosi. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura terminoen hiztegia (40. or.). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_xslt&view=frontpage&layout=lth_detail&Itemid=474&search=anadiplosi
Altzibar, X. (2008b). Epifora. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura terminoen hiztegia (208-209. or.). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_xslt&view=frontpage&layout=lth_detail&Itemid=474&search=epifora
Arandia, A. (2024). Joseba Sarrionandiaren poesiako molde kultuak. Euskera Ikerketa Aldizkaria, 69(2). Argitaratzear.
Arejita, A. (2007). Dantza-koplen mundu urruna hur. In J. Kaltzakorta (arg.), Dantza-kopla zaharrak (11.-17. or.). Labayru Ikastegia & Bilbao Bizkaia Kutxa.
Ariztimuño, J. “Aitzol”. (1934). Eusko olerti-kera berezia (estetika). Yakintza, 2, 345.
Ayerbe, M. (2020). Berridazketak Sarrionandiaren poesian eta Saizarbitoriaren Egunero hasten delako nobelan: hurbilpen genetiko bat. In E. Santazilia, D. Krajewska, E. Zuloaga & B. Ariztimuño (arg.), Fontes Linguae Vasconum 50 urte: Ekarpen berriak euskararen ikerketari / Nuevas aportaciones al estudio de la lengua vasca (81.-94. or.). Nafarroako Gobernua. https://doi.org/10.35462/fontes50urte.5
Azkorbebeitia, A. (1998). Joseba Sarrionandia. Irakurketa proposamen bat. Labayru Ikastegia & Amorebieta-Etxanoko Udala.
Azkue, R. M. (1947). Euskalerriaren Yakintza. Espasa Calpe.
Badok. Berriaren euskal musikaren ataria. (d.g.). Gose. https://www.badok.eus/euskal-musika/gose#biografia
Bajtin, M. (1986). Problemas de la poética de Dostoievski. Fondo de Cultura Económica.
Bertsozale Elkarteko Iker taldea. (2009). Bertso-estrofak izendatzeko irizpideak. Lanku bertso zerbitzuak.
Carrizo, J.A. (1933). Cancionero popular de Salta. Baiocco. https://www.cervantesvirtual.com/obra/cancionero-popular-de-salta--0/
de Ercilla, B. (1897). Colección de cantos vizcaínos incluso de los plateros y del Duranguesado arreglados para canto y piano. Dotesio.
Etxebarria, I. & Kaltzakorta, J. (2009). Herri literatura. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
Gandiaga, B. (1997). Uda batez Madrilen. Jakin.
Garzia, J. (1999). Gaur egungo bertsolarien baliabide poetiko-erretorikoak [Argitaratu gabeko doktore-tesia]. UPV/EHU.
Garzia, J. (2007). Basque oral ecology. Oral Tradition, 22(2), 47-64.
Garzia, J., Sarasua, J. & Egaña, A. (2001). Bat-bateko bertsolaritza: gakoak eta azterbideak. Bertsolari Liburuak.
Genette, G. (1982). Palimpsestes. La littérature au second degré. Seuil.
Gurrutxaga, A. (2020). Xabier Leteren poetika: aldaeren azterketa eta bilakabidearen irakurketa bat [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/bitstream/handle/10810/47863/TESIS_GURRUTXAGA_MUXIKA_ALEXANDER.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Haritschelhar, J. Otaegi, L. & Esnal, P. (2008a). Errima. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura Terminoen Hiztegia (246.-255. or.). https://addi.ehu.es/handle/10810/47863
Haritschelhar, J. & Lekuona, J.M. (2008b). Estrofa. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura terminoen hiztegia (306.-310. or.). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_xslt&view=frontpage&layout=lth_detail&Itemid=474&search=estrofa
Imanol. (1987). Mea Culparik ez [Diskoa]. Elkar.
Jaka, A. (2012). Itzulpenari buruzko gogoeta eta itzulpen-praktika Joseba Sarrionandiaren lanetan. Euskaltzaindia.
Kaltzakorta, J. (2003). Erronda-kantuak eta eske-bertsoak. Euskera, 48(1), 109-163. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/euskera/55739.pdf
Kaltzakorta, J. (2004). Una colección antigua de coplas vizcaínas. Litterae vasconicae: euskeraren iker atalak, 9, 9-64. https://argitalpenak.labayru.eus/fso/item/
document/92/Litterae%20Vasconicae.%20Euskeraren%20Iker%20Atalak%209.pdf
Kaltzakorta, J. (2007). Dantza-kopla zaharrak. Labayru Ikastegia & Bilbao Bizkaia Kutxa.
Kortazar, J. (2000). Literatura konparatuaren saioak (II). Pott banda: Atxaga, Sarrionandia. Anuario del Seminario de Filología Vasca "Julio de Urquijo", 34(2), 343-360. https://ojs.ehu.eus/index.php/ASJU/article/view/8801
Labayru Fundazioa. (2016ko abenduaren 15a). Marijesiak: abenduko kantak/koplak [Bideoa]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=taO9fVYjtcs
Lekuona, J.M. (1979). Ilargiaren eskolan. Erein.
Lekuona, J.M. (1982). Ahozko euskal literatura. Erein.
Lekuona, J.M. (1989). Erdi-ahozkotasunaren literatur estiloaz. Euskera, 34(1), 17-51. http://www.euskaltzaindia.net/dok/euskera/50342.pdf
Lekuona, J.M. (1991). Kontapoesiaren modulu metrikoak Hegoaldeko usarioan. Euskera, 36, 825-852.
Lekuona, J.M. (2008a). Bertso berri. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura terminoen hiztegia (97. or.). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_xslt&view=frontpage&layout=lth_detail&Itemid=474&search=bertso+berri
Lekuona, J.M. (2008b). Bertsopaper. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura terminoen hiztegia (127.-128. or.). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_xslt&view=frontpage&layout=lth_detail&Itemid=474&search=bertsopaper
Lekuona, J.M. (2008c). Sinalefa. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura terminoen hiztegia (694.-695. or.). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_xslt&view=frontpage&layout=lth_detail&Itemid=474&search=sinalefa
Lekuona, M. (1978). Literatura oral vasca. Librería Técnica de Difusión.
Matxain, K. (2020). Bat-bateko bertsolaritzaren funtsezko ezaugarriak: azterketa sinkroniko bat. Fontes Linguae Vasconum, 129, 87-116. https://doi.org/10.35462/FLV129.3
Marijesiak. (d.g.). Diskoa. https://www.marijesiak.eus/diskoa/
Mitxelena, K. (1988). Historia de la literatura vasca. Erein.
Numhauser, J. (1982). Todo cambia [abestia]. In Todo cambia. Philips.
Osinaga, I. (2014ko urriak 27). Gose: ‘Sarrionandiarekin topo egiteko puntua bilatu behar izan dugu’. Euskadi irratia. https://www.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/faktoria/audioak/osoa/2673508/gosariak-euskadi-irratia-gose-joseba-sarrionandia/
Otaegi, L. (2008). Marijesia. In Euskaltzaindia (arg.), Literatura terminoen hiztegia (548.-549. or.). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?search=Marijesi&bila=bai&option=com_xslt&lang=eu&layout=lth_detail&view=frontpage&Itemid=474
Otaegi, L. (2017). Sarrionandiaren ipuin arturikoak. Parodia, utopia eta desira. Lapurdum, 20, 219-236. https://doi.org/10.4000/lapurdum.3549
Paya, X. (2013). Ahozko euskal literaturaren antologia. Etxepare Euskal Institutua.
Peillen, D. (1975). Eske pertsuen bilduma. Cuadernos de Etnologia y Etnografía de Navarra, 7, 407.
Pimenta, G. (2013ko ekainak 5-8). La estética de Mijail Bajtín [kogresuko laburpenen bilduma]. Memorias del 50º Congreso de Filosofía Joven Horizontes de Compromiso: LA VIDA. https://horizontesdecompromiso.wordpress.com/wp-content/uploads/2013/06/0381.pdf
Pozuelo, J.M. (2000). Parodiar, rev(b)elar. Exemplaria: revista de literatura comparada, 4, 1-18. https://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/parodiar-revbelar-0/html/01344600-82b2-11df-acc7-02185ce6064_2.html
Rementeria, D. (2013). Performantzea eta erritua Gernikako Marijesietan. Identitaterako ahotsak. Jentilbaratz: cuadernos de folklore, 15, 9-226.
Toledo, A. (2013). Aldiak mugatuz euskal literaturan: eredu bila. Euskera, 58, 489-514. https://doi.org/10.59866/eia.v58i2.155
Urdaibaiko Galtzagorriak. (2017). Gernikako Marijesiak. https://www.urdaibai.org/eu/etnografia/neguaren/1.php
Zaldua, I. (arg.). (2005). Poetikak & Poemak. Erein.
Zavala, A. (1996). Auspoaren auspoa I. (Itzaldiak/conferencias). Sendoa.
Rementeria, D. (2013). Performantzea eta erritua Gernikako Marijesietan. Identitaterako ahotsak. Jentilbaratz: cuadernos de folklore, 15, 9-226.
Toledo, A. (2013). Aldiak mugatuz euskal literaturan: eredu bila. Euskera, 58, 489-514. https://doi.org/10.59866/eia.v58i2.155
Urdaibaiko Galtzagorriak. (2017). Gernikako Marijesiak. Web argitalpena. https://www.urdaibai.org/eu/etnografia/neguaren/1.php
Zaldua, I. (arg.). (2005). Poetikak & poemak. Erein.
Zavala, A. (1996). Auspoaren auspoa I. (Itzaldiak/conferencias). Sendoa.
Copyright (c) 2024 Ane Arandia Morgaetxebarria
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
