Euskararen belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa Nafarroako familia euskaldunetan (1970-2012)
Laburpena
Artikulu honetan Nafarroako historia hurbilean (hondar lau hamarkadetan, 1970etik 2012ra) euskararen belaunez belauneko jarraipena nola gauzatu den eta egungo haur nafarrak zer egoeratan bilakatzen diren euskaldun aztertu da. Horretarako, egilea hizkuntza sozializazioaren eredu teoriko-metodologikoaz baliatu da. Sozializazio kontzeptuak gizarte erreprodukzio eta transmisio adigaietan oinarritutako ikusmolde ohikoek oraindaino ikusezin utzitako hainbat alderdiri eta horien arteko elkarreraginei erreparatzea ahalbidetzen du. Iruritan (Baztanen) eta Iruñean egindako landa ikerketek erakutsi dutenez, Nafarroako euskararen belaunez belauneko jarraipenak hizkuntza-sozializazio prozesua izan du euskarri. Hizkuntza sozializazioak hiztunen bizialdi osoa, ez haurtzaroa soilik, hartzen du; prozesu orohartzailea da, familiara mugatzen ez dena; dinamikoa eta baldintza soziohistorikoei lotua, ez mekanikoa; elkarreragilea, ez noranzko bakarrekoa; malgua eta denboran aldakorra, ez beti-batekoa. Haurren euskarazko sozializazioa elkarri lotutako bi ardatzetan funtsatzen da:belaunaldien arteko elkarreraginetan (familian batik bat) eta adinkideen arteko harreman eszentrikoetan (familiatik kanpo batez ere).
Estatistikak
Erreferentziak
AIZPURUA, J.; ORTIZ DE LANDALUZE, A., 2012, «V. Inkesta Soziolinguistikoa 2011», BAT Soziolinguistika aldizkaria, 84, 59-88.
APPEL, R.; MUYSKEN, P., 1987-1990, Language contact and bilingualism, London, New York, Melbourne, Auckland, Edward Arnold.
ARRUTI, I., 1997, «Euskararen familia bidezko jarraipena», BAT Soziolinguistika aldizkaria, 22/23, 69-110.
CHRISP, S., 2005, «Ma ori intergenerational language transmission», International Journal of Sociology of Language, 172, 149-181. https://doi.org/10.1515/ijsl.2005.2005.172.149
DORIAN, N. C., 1981, Language Death: The Life Cycle of a Scottish Gaelic Dialect, Philadelphia, University of Pennsylvania Press. https://doi.org/10.9783/9781512815580
DURANTI, A.; OCHS, E.; SCHIEFFELIN, B. B. (arg.), 2012, The Handbook of Language Socialization, Malden, Oxford, Chichester, Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781444342901
ELORTZA, X. et al., 2009, «Euskararen transmisioa familia bidez indartzeko tailer pilotua Buruntzaldean», BAT Soziolinguistika aldizkaria, 71, 165-176.
ERIZE, X., 1997, Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa. 1863-1936. Soziolinguistika historikoa eta hizkuntza gutxituen bizitza, Iruña, Nafarroako Gobernua.
EUSKARABIDEA; NAFARROAKO GOBERNUA, 2006, «Estudio sociolingüístico de Pamplona y su comarca» [http://www.euskarabidea.es/fitxategiak/ dokumentuak/testuak/pamplona_y_su_comarca_2006.pdf].
EUSKO JAURLARITZA, 1999, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia, Vitoria-Gasteiz, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
EUSKO JAURLARITZA, 2005a, Euskararen erabilera eta transmisioa: Olabide ikastolako (Vitoria-Gasteiz) ikasle ohien adibidea: 2004ko iraila, Vitoria-Gasteiz, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
EUSKO JAURLARITZA, 2005b, Euskararen erabilera eta transmisioa: Santo Tomas Lizeoko ikasle ohien adibidea: 2005eko otsaila, Vitoria-Gasteiz, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
EUSKO JAURLARITZA, 2008a, EAEko euskararen belaunez belauneko transmisioa. 2001, Vitoria-Gasteiz, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
EUSKO JAURLARITZA, 2008b, IV. Inkesta Soziolinguistikoa, Vitoria-Gasteiz, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
FASOLD, R., 1984-1995, The Sociolinguistics of Society, Oxford, New York, Blackwell Publishers.
FELLIN, L., 2002, «Language ideologies, language socialization and language revival in an Italian Alpine community», Texas Linguistic Forum, 45, 46-57.
FISHMAN, J. A., 1964, «Language maintenance and language shift as fields of inquiry», Linguistics, 9, 32-70.
FISHMAN, J. A., 1965-2000, «Who speaks what language to whom and when?», in L. Wei (arg.), The Bilingualism Reader, London, New York, Holt, Routledge, 89-106.
FISHMAN, J. A., 1972, The Sociology of Language. An Interdisciplinary Social Science Approach to Language in Society, United States of America, Newbury House Publishers, inc.
FISHMAN, J. A., 1991-1997, Reversing Language Shift. Theoretical and Empirical Foundations of Assistance to Threatened Languages, Clevedon, Philadelphia, Adelaide, Multilingual Matters.
FISHMAN, J. A., (arg.), 2001, Can Threatened Languages be Saved? Reversing Language Shift, Revisited: A 21st Century Perspective, Clevedon, Buffalo, Toronto, Sydney, Multilingual Matters.
GAL, S., 1979, Language Shift: Social Determinants of Linguistic Change in Bilingual Austria, New York, Academic Press.
GARRETT, P. B.; BAQUEDANO-LÓPEZ, P., 2002, «Language Socialization: Reproduction and Continuity, Transformation and Change», Annual Review of Anthropology, 31, 339-361. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.31.040402.085352
HERNÁNDEZ, J. M., 2007, Euskara, comunidad e identidad. Elementos de transmisión, elementos de transgresión, Madrid, Ministerio de Cultura.
IRIGARAY, A., 1956, «Noticia del estado lingüístico de Navarra en 1935», Euskera, 1, 41-46.
JONES, K.; MORRIS, D., 2009, «Issues of gender and parents' language values in the minority languages socialisation of Young children in Wales», International Journal of the Sociology of Language, 195, 117-139. https://doi.org/10.1515/IJSL.2009.008
LUYKX, A., 2003, «Weaving Languages Together: Family Language Policy and Gender Socialization in Bilingual Aymara Households», in R. Bayley; S. R. Schecter (arg.), Language Socialization in Bilingual and Multilingual Societies, Clevedon, Buffalo, Toronto, Sydney, Multilingual Matters, 25-43. https://doi.org/10.21832/9781853596377-005
MACKINNON, K.; MACDONALD, M., 1980, Ethnic Communities: The Transmission of Language and Culture in Harris and Barra, School of Social Sciences, The Hatfield Polytechnic.
MARTÍ, F. et al., 2005, Hizkuntzen mundua. Munduko hizkuntzei buruzko txostena, Bilbao, Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua.
MARTÍNEZ DE LUNA, I., 2004, «Euskararen erabilera egokirako gizarte baldintzak», in zenbaiten artean, Egokitasuna hizkuntzaren erabileran. VIII. Jardunaldiak, Bilbao, Mendebalde Euskal Kultur Alkartea, 11-38.
MONTOYA, B., 1996, Alacant: la llengua interrompuda, València, Denes.
MORALES DE RADA, J., 1963, «De "re" Vasconica», Munibe, 1, 2, 3-22.
NAHIR, M., 1988, «Language planning and language acquisition: The "Great Leap" in the Hebrew revival», in C. B. Paulston (arg.), International Handbook of Bilingualism and Bilingual education, Connecticut, Greenwood Press, 275-295.
NAFARROAKO GOBERNUA, 2009, Euskararen egoera Nafarroan. 2008. La situación del euskera en Navarra. Azterlan soziolinguistikoak. Estudios sociolingüísticos, Nafarroa, Nafarroako Gobernua, Euskarabidea [http://www. euskarabidea.es/fitxategiak/dokumentuak/testuak/ situacion-euskera-euskera-castellano1.pdf].
NEKVAPIL, J., 2003, «Language biographies and the analysis of language situations: on the life of the German community in the Czech Republic», International Journal of Sociology of Language, 162, 63-83. https://doi.org/10.1515/ijsl.2003.038
NELDE, P.; STRUBELL, M;. WILLIAMS, G., 1996, Euromosaic. Producción y reproducción de los grupos minoritarios de la UE, Luxemburgo, Oficina de Publicaciones Oficiales de las Comunidades Europeas.
OCHS, E.; SCHIEFFELIN, B. B., 1984-1992, «Language acquisition and socialization. Three developmental stories and their implications», in R. A. Shweder; R. A. LeVine (arg.), Culture Theory. Essays on Mind, Self and Emotion, United States of America: Cambridge University Press, 276-320.
OCHS, E.; SCHIEFFELIN, B. B., 2008, «Language socialization: An Historical Overview», in P. A. Duff; N. H. Hornberger (arg.), Encyclopedia of Language and Education, Boston, Springer Science+Business Media, 2. argit., 8. lib., 2580-2594. https://doi.org/10.1007/978-0-387-30424-3_193
RAMOS, R., 1995, Nafarroako euskararen egoera demolinguistikoa eta funtzionala, Bergara, Bergarako Udala.
SÁNCHEZ CARRIÓN, J. M.ª, 1972, El estado actual del vascuence en la provincia de Navarra (1970). Factores de regresión. Relaciones de bilingüismo, Pamplona, Institución Príncipe de Viana, Diputación Foral de Navarra.
SÁNCHEZ CARRIÓN, J. M.ª, 1981, «La Navarra cantábrica (Malda-Erreka). Estudio Antropolingüístico de una Comunidad Euskaldun», FLV, 37, 19-99.
SCHIEFFELIN, B.B.; OCHS, E., 1986, «Language Socialization», Annual Review of Anthropology, 15, 163-191. https://doi.org/10.1146/annurev.an.15.100186.001115
SIADECO, 1994a, Familia bidezko hizkuntza transmisioaren azterketa, lehen txostena Siadeco [1978] eta Hizkuntza Politikarako Idazkaritza Nagusia [1991] ikerketetan bildutako datuen arabera, txosten argitaragabea.
SIADECO, 1994b, Familia bidezko hizkuntza transmisioaren azterketa, bigarren txostena 1991eko zentsuko datuen arabera, txosten argitaragabea.
SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRA; TOPAGUNEA; URTXINTXA, 2009, Gazteen hizkuntza erabileran eragiten duten faktoreen azterketa proiektua. Emaitzen txostena [http://www.soziolinguistika.org/ files/GazteenHizkuntza ErabileranEragitenDutenFaktoreenAzterketa.pdf].
VILA, F. X., 1993, Transmissió dels idiomes en les parelles lingüísticament mixtes, Barcelona, Generalitat de Catalunya, Departament de Cultura.
WEINREICH, U., 1953-1979, Languages in Contact. Findings and Problems, The Hague, Mouton Publishers, 9. argit. https://doi.org/10.1515/9783110802177
ZINKUNEGI, J. F., 1995, «Euskararen transmisioa Euskal Autonomi Elkartean», BAT Soziolinguistika aldizkaria, 15, 75-88.
