Mailegatze morfologikoa eta generoa euskaraz

Manuel Padilla Moyano

doi:10.35462/FLV127.8

Manuel Padilla Moyano IKER UMR 5478 & Université de Pau et des Pays de l’Adour [Frantzia] https://orcid.org/0000-0002-2051-2885

Gako-hitzak: ekialdeko euskara, mailegatze morfologikoa, genero gramatikala, eratorpena, -sa atzizkia

Laburpena

Mende luzetako ukipen azkarraren ondorioz, euskarak morfema sorta bat mailegatu die latinari eta inguruko erromantzeei. ‑o/‑a bukaeren araberako pareen mailegatzearekin barietate batzuek inflexiozko generoaren hastapenak garatu dituzten bezala, ‑sa atzizkiarekin ekialdeko euskara eratorpenezko genero bereizkuntzan abiatu da. Zuberoako euskara historikoaren corpusean funtsaturik, lan honen xedea da -sa-ren agerpen historikoa aztertzea eta iruzkintzea. Horrezaz landara, eta Euskaltzaindiak bide hori baztertu badu ere, egungo ekialdeko anitz euskaldunen artean ‑sa atzizkiak duen emankortasuna ilustratuko dugu.

Estatistikak

166

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

Aurkenerena, J. (2003). Iparraldeko kronikak. Bilbo: Mensajero.

Azkue, R. M. (1905). Diccionario vasco-español-francés. Bilbo.

Azkue, R. M. (1923). Morfología vasca. Bilbo: Editorial Vasca.

Barquín, A. (2008). Euskararen erabilera ez sexista. Vitoria-Gasteiz: Emakunde.

Bueno, A. (2011). Nominalizazio atzizki deitutakoen azterketa historikoa eta morfologikoa. In J. A. Lakarra, J. Gorrochategui & B. Urgell (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren II. Biltzarra (Gasteiz, 2007ko urriaren 8tik 11ra) (191-200. orr.). Bilbo: UPV/EHU.

Casenave-Harigile, J. (2002). Latina-Euskara Hiztegia. Bilbao: Euskaltzaindia. Hemendik hartua: http://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/77389.pdf

Comrie, B. (2008). Inflectional morphology and language contact, with special reference to mixed languages. In P. Siemund & N. Kintana (arg.), Language Contact and Contact Languages (15-32. orr.). Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. https://doi.org/10.1075/hsm.7.03com

Coyos, J.-B. (2008). Zubereraren eta biarneraren arteko harremanez: lexiko mailegatua eta ahoskatzea – Lehen balantzea. In. A. Sagarna, J. Lakarra & P. Salaberri (arg.), Pirinioetako hizkuntzak: oraina eta lehena (919-949. orr.). Bilbo: Euskaltzaindia.

Davant, J.-L. (2006-3-7). Emaztesa. Le Journal du Pays Basque. Hemendik hartua: http://www.lejpb.com/idatzia/20060307/art154617.php

De Rijk, R. P. G. (1991). Deux suffixes capricieux : ‑pen et ‑men. In J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (arg.), Memoriae L. Mitxelena Magistri Sacrum (709-752. orr.). Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia.

Eliasson, S. (2012). On the degree of copiability of derivational and inflectional morphology: Evidence from Basque. In J. Lars & M. Robbeets (arg.), Copies versus Cognates in Bound Morphology (Language and Linguistics EBooks Online – Brill’s Studies in Language, Cognition and Culture, vol. 2, 257-296. orr.). Leiden: Brill.

Euskaltzaindia. (1991). Euskal Gramatika. Lehen Urratsak – I. Bilbo: Euskaltzaindia. Field, F. W. (2002). Linguistic borrowing in bilingual contexts. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.

Gardani, F. (2008). Borrowing of Inflectional Morphemes in Language Contact. Frankfurt: Peter Lang. https://doi.org/10.3726/978-3-653-04373-0

Gardani, F., Arkadiev, P. & Amiridze, N. (2014). Borrowed Morphology. Berlin: De Gruyter Mouton. https://doi.org/10.1515/9781614513209

Haase, M. (1992). Sprachkontakt und Sprachwandel im Baskenland: die Einflüsse des Gaskognischen und Französischen auf das Baskische. Hanburgo: Helmut Buske.

Hualde, J. I., Elordieta, G. & Elordieta, A. (1994). The Basque dialect of Lekeitio. Donostia: UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia.

Juanena, A. (1991). Hizkuntz sexismoa eta euskara. Jakin, 65, 97-110.

Lafon, R. (1947). Remarques sur la catégorie de genre grammatical en basque. Bulletin Hispanique, 49(4), 373-394. https://doi.org/10.3406/hispa.1947.3104

Larrasquet, J. (1939). Le basque de la Basse Soule Orientale. Paris: Klincksieck.

Lindsay, M. & Aronoff, M. (2013). Natural selection in self-organizing morphological systems. In F. Montermini, G. Boyé & J. Tseng (arg.), Morphology in Toulouse: Selected Proceedings of D.cembrettes 7 (133-153. orr.). München: Lincom Europa.

Manterola, J. (2015). Euskararen morfologia historikorako: artikuluak eta erakusleak – Towards a history of Basque morphology: articles and demonstratives. UPV/EHUko doktorego tesia.

Matras, Y. (2007). The borrowability of structural categories. In Y. Matras & J. Sakel (arg.), Grammatical borrowing in cross-linguistic perspective (31-73. orr.). Berlin/New York: Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110199192.31

Matras, Y. (2009). Language contact. Cambridge: Cambridge University Press.

Mitxelena, K. (1954). De onomástica aquitana [berrarg. in OOCC V, 197-243. orr.].

Mitxelena, K. (1957). El genitivo en la onomástica medieval. Emerita, 25, 134-148 [berrarg. in OOCC IX, 429-441. orr.].

Mitxelena, K. (1974). El elemento latino-románico en la lengua vasca. FLV, 6, 183-209.

Mozos, I. (1986). Ihauteria euskal literaturan. Donostia: Eusko Ikaskuntza.

Palay, S. (1998). Dictionnaire du béarnais et du gascon modernes (bassin aquitain), embrassant les dialectes du B.arn, de la Bigorre, du Gers, des Landes et de la Gascogne maritime et garonnaise. Paris: CNRS.

Reguero, U. (2012). Erdi Aroko euskararen historia kanpotik eta barnetik. ASJU, 46(2), 63-160.

Sakel, J. (2007). Types of loan: matter and pattern. In Y. Matras & J. Sakel (arg.), Grammatical borrowing in cross-linguistic perspective (15-29. orr.). Berlin/New York: Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110199192.15

Seifart, F. (2013). AfBo: A world-wide survey of affix borrowing. Leipzig: Max Plank Institute for Evolutionary Anthropology. Hemendik hartua: http://afbo.info

Thomason, S. G. & Kaufman, T. (1988). Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics. Berkeley: University of California Press.

Trask, R. L. (2003). The Noun Phrase: nouns, determiners and modifiers; pronouns and names. In J. I. Hualde & J. Ortiz de Urbina (arg.), A Grammar of Basque (113-170. orr.). Berlin & New York: Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110895285.113

Urgell, B. (2001). Fr. Pedro Antonio Añibarro. Gueroco Guero. Edizio kritikoa. Bilbo: Euskaltzaindia.

Urgell, B. (2004). Etimologia eta neologia Larramendiren Hiztegi Hirukoitz-ean (1745). Lapurdum, 9, 299-310. https://doi.org/10.4000/lapurdum.882

Urkizu, P. (1998). Zuberoako irri teatroa. Baigorri: Izpegi.