Luzaideko hizkuntz bariazioa

Ekaitz Santazilia

doi:10.35462/flv111.2

Ekaitz Santazilia UPNA/NUP [Espainia]

Gako-hitzak: hizkuntz bariazioa, soziolinguistika, corpus linguistikoa, baxe-nafarrera

Laburpena

Egoera soziolinguistiko desberdina bizi izan duten hiru belaunaldi elkarbizi dira Luzaiden. Hiru belaunaldietako hiztunei galdeketa zehatz berbera egin diegu (lexikoa, izen morfologia, aditz morfologia eta sintaxiari so) sexu eta –batez ere– adin parametroaren araberako bariazioa neurtu asmoz. Dialektologia soziolinguistikoaren ikuspuntutik egindako lan honetan, muga politikoak, euskalkiaren galerak eta hiztunen bizimoduak hizkuntzaren forman duen eraginaren berri eman dugu, testuinguru soziokulturalak hizkuntza sistema diferenteak hautatzeko orduan duen eragina erakutsi asmoz. Hiztun batetik bestera sistemek dituzten desberdintasunak gogoan, hizkuntz ezaugarriak aztertzeko soziolinguistikan erabiltzen diren parametroak izan dira kontuan, dialektologia tradizionalean euskalki mugak finkatzeko baliatu izan den geografia kartesiarraz gainera, hizkuntza bariazioan eragina duten faktore sozialen bila. Eranskin moduan, azterketa sistematikoan alde batera utzi ditugun ezaugarri fonologiko batzuk ere aipatu ditugu dokumentatuak gera daitezen, ikergai interesgarri direlakoan.

Estatistikak

53

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

AUER, P., 1998, "Dialect Levelling and the Standard Varieties in Europe", Folia Linguistica, XXXII, 1-2. 1-9. orr. https://doi.org/10.1515/flin.1998.32.1-2.1

AUER, P. & F. HINSKENS, 1996, "The convergence and divergence of dialects in Europe. New and not so new developments in an old area", in U. AMMON, K., J. MATTHEIER & P. H. NELDE (arg.), Sociolinguistica, International Yearbook of European Sociolinguistics, 10, Tübingen, Max Niemeyer Verlag, 1-30. orr. https://doi.org/10.1515/9783110245158.1

AURREKOETXEA, G., 2003, "Euskalkiak estandarraren uholdepean (Arratiako kasua)", in Egile anitz, Ahozkotasuna aztergai, Mendebalde Kultura Alkartea, 167-177. orr.

AURREKOETXEA, G., 2004, "Estandar eta dialektoen arteko bateratze-joerak (ikuspuntu teorikotik begirada bat)", Uztaro, 50, 45-57. orr.

AURREKOETXEA, G., 2006, "Hizkuntza estandarraren eta dialektoen bateratze joerak", in LAKARRA, J. & J. I. HUALDE (arg.), 2006, Studies in Basque and Historical Linguistics in Memory of R. L. Trask. R. L. Trasken oroitzapenetan ikerketak euskalaritzaz eta hizkuntzalaritza historikoaz, ASJU, XL, 1-2, 133-160. orr.

AURREKOETXEA, G., 2008, "Bariazio soziolinguistikoa Dimako euskaran", Euskalingua, 12. on-line: http://www.mendebalde.com [kontsulta: 2009-03-04]. 17-26. orr.

AURREKOETXEA, G. & J. L. ORMAETXEA, 2006, " 'Euskararen Atlas Sozio-Geolinguistikoa' ikerketa proiektua", Euskalingua, 9. on line: http://www.mendebalde.com [kontsulta: 2009-03-04] 157-163. orr.

BELLMANN, G., 1998, "Between Base Dialect and Standard Language", Folia Linguistica, XX - XII, 1-2, Berlin, Mouton de Gruyter, 23-34. orr. https://doi.org/10.1515/flin.1998.32.1-2.23

CAMPBELL, L., 20042 [1998], Historical linguistics. An Introduction, Edinburgh, Edinburgh University Press.

COATES, J., 20043 [1986], Women, Men and Language. A Sociolinguistic Account of Gender Differences in Language, Harlow, Pearson Education.

ETXEGOIEN, J. C. "Xamar", 2001, Orekan. Herri eta hizkuntzen ekologiaz, Iruña, Pamiela.

KAMINO, P. & P. SALABERRI, 2006, "Luzaideko eta Ondarrolako hiru gutun", FLV, 101, 95-108. orr.

KAMINO, P. & P. SALABERRI,, 2007, Luzaideko Euskararen Hiztegia, Mendaur bilduma III, Iruñea, Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia.

LAKARRA, J., 1997, "Euskararen historia eta filologia: arazo zahar, bide berri", ASJU, XXXI: 2, Donostia.

OIHARTZABAL, B., 1993, "Euskara batuari Iparraldetik behatuz", Jakin, 76, 79-89. orr.

ORMAETXEA, J. L., 2008, "Otxandioko hizkera: adinaren araberako bariazioa", FLV, XL:108, Iruña, Nafarroako Gobernua, 249-262. orr. https://doi.org/10.35462/flv108.2

ROMAINE, S., 2004, "Variation in Language and Gender", in HOLMES J. & M. MEYERHOFF, The Handbook of Language and Gender, Oxford, Blackwell publishing.

SALABERRI, P., 2000, "Luzaideko euskara, Mezkirizkoaren eta Aezkoakoaren argitan", in K. ZUAZO (arg.), Dialektologia gaiak, Gasteiz, Arabako Foru Aldundia, 223-259. orr.

SALABERRI, P. & P. KAMINO, 2001, "Aditz trinkoen orainaldiko formak Luzaideko euskaran", FLV, XXXVIII: 101, Iruña, Nafarroako Gobernua, 193-202. orr.

SANTAZILIA, E., 2006. "Nor-Nori, Nor-Nork eta Nor-Nori-Nork sailetako hirugarren pertsona pluralaren morfemaren aldaerak Joaquín Lizarraga Elkanokoaren aditzean". Eskuizkribu argitaragabea. On line: http://artxiker.ccsd.cnrs.fr/artxibo-00101704/eu/

SATRUSTEGI, J. M., 1981, "Xukako aditz joskera Luzaideko mintzairan", in EUSKALTZAINDIA (arg.), Euskalarien nazioarteko jardunaldiak, Iker-1, Bilbo, Euskaltzaindia, 343-354. orr.

TRASK, R. L., 1996, Historical linguistics, New York, Arnold.

VIDEGAIN, X., 1995, "Euskalkiak eta batua erakaskuntzan Iparraldean behin betiko testua", in R. LÓPEZ et al., Eusko Ikaskuntzaren XII. Kongresua: Vitoria-Gasteiz 1993. Euskal Ikaskuntzak hezkuntza sarean, Donostia, Eusko Ikaskuntza, 318-319. orr.

ZUAZO, K., 2003, Euskalkiak Herriaren lekukoak, Eztabaida bilduma 005, Donostia, Elkar.