Sobre el significado arcaico de las formas con prefijo l-: su uso en Lazarraga [Euskararen l- aurrizkidun formen esanahi arkaikoaz: Lazarragaren erabilera]

  • Gontzal Aldai Universidad del País Vasco [Espainia]
Gako-hitzak: Euskara arkaikoa, Lazarraga, lehenaldi, inperfektiboa, irrealis, l- aurrizkia

Laburpena

Artikulu honetan, Joan Perez de Lazarragaren (Larrea, Araba, XVI. mendea) eskuizkribua erabiltzen dut ondoko hipotesia aztertzeko: Jatorriz, euskal aditz sistemaren l-dun formek lehenaldi inperfektiboko esanahia zeukaten. Geroago, balio sekundarioak garatu zituzten; batez ere, irrealis-eko esanahi moda lak. XVI. menderako, beste forma batzuek ordezkatuta, l-dun forma hauek ia guztiz galduta izango zuten euren jatorrizko esanahia, horrela funtzio moda lera baztertu zirelarik. Alabaina, esan beharra dago XVI. mendeko testuetan, oraindik aurki daitezkeela l-dun forma apur batzuk lehenaldi inperfektiboko adierarekin, nahiz menpeko perpausetan soilik agertzen diren. Artikulu honen helburua horixe da: alegia, aztertzea l-formek zer balio zeukaten Lazarragaren eskuizkribuan, eta zer testuingurutan agertzen ziren. Horrela ebaluatu ahalko dugu goian aurkeztu den hipotesiaren onargarritasuna. Ikusiko dugunez, ebaluaketa honetatik atera daitekeen ondorioa da proposatutako hipotesiak egiantzekotasun handia daukala.

Estatistikak

104
##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

ALDAI, Gontzal, 2000, "Split ergativity in Basque: The pre-Basque antipassive-imperfective hypothesis", Folia Linguistica Historica, 21, 31-97. https://doi.org/10.1515/flih.2000.21.1-2.31

ALDAI, Gontzal, en prensa. "Sobre la conjugación sintética, el prefijo *e-, y la clase de verbos achievement en proto-vasco", ASJU.

BYBEE, Joan, 2002, "Main clauses are innovative, subordinate clauses are conservative: consequences for the nature of constructions", in Joan BYBEE & Michael NOONAN (eds.), Complex

sentences in grammar and discourse. Essays in honor of Sandra A. Thompson, Amsterdam / Philadelphia, John Benjamins. https://doi.org/10.1075/z.110.02byb

BYBEE, Joan; Revere PERKINS & William PAGLIUCA, 1994, The evolution of grammar: Tense, aspect, and modality in the languages of the world, Chicago / London, University of Chicago Press.

COMRIE, Bernard, 1976, Aspect: an introduction to the study of verbal aspect and related problems, Cambridge, Cambridge University Press.

COMRIE, Bernard, 1986, "Tense in indirect speech", Folia Linguistica, 20, 265-296. https://doi.org/10.1515/flin.1986.20.3-4.265

DAHL, Östen, 1997, "The relation between past time reference and counter-factuality: a new look", in Angeliki ATHANASIADOU & René DIRVEN (eds.), On conditionals again, Amsterdam /

Philadelphia, John Benjamins, 97-114. https://doi.org/10.1075/cilt.143.06dah

FLEISCHMAN, Suzanne, 1995, "Imperfective and irrealis", in Joan BYBEE & Suzanne FLEISCH MAN (eds.), Modality in grammar and discourse, Amsterdam / Philadelphia, John Benjamins, 519-551. https://doi.org/10.1075/tsl.32.23fle

JAMES, Deborah, 1982, "Past tense and the hypothetical: a cross-linguistic study", Studies in Language, 6, 375-403. https://doi.org/10.1075/sl.6.3.04jam

KINTANA, Xabier, 2004, "Joan Perez Lazarragakoren izkribuaren inguruan", Fontes Linguae Vasconum, 36, 581-595.

KROCH, Anthony, 1989, "Reflexes of grammar in patterns of language change", Language Variation and Change, 1, 199-244. https://doi.org/10.1017/S0954394500000168

LAFON, René, 1943, Le système du verbe Basque au XVI siècle, 2 volúmenes. Reimpreso en 1980 (en un volumen) en San Sebastián, Elkar.

LAFON, René, 1956, "Les formes verbales de prétérit à préfixe l- dans les textes du XVIe siècle". Reimpreso en Vasconiana, Iker-11, 1999, Bilbao, Euskaltzaindia, 459-473.

LAKARRA, Joseba A, 2006, "Notas sobre iniciales, cambio tipológico y prehistoria del verbo vasco", in Joseba A. LAKARRA & José Ignacio HUALDE (eds.), Studies in Basque and historical linguistics in memory of R.L. Trask, San Sebastian, Diputación Foral de Gipuzkoa, 561-622.

LANGACKER, Ronald, 1978, "The form and meaning of the English auxiliary", Language, 54, 853-882. https://doi.org/10.2307/413237

LIGHTFOOT, David, 1991, How to set parameters: arguments from language change, Cambridge, Massachusetts, MIT Press.

MICHELENA, Luis, 1988, Sobre Historia de la Lengua Vasca, 2 volúmenes, San Sebastián, Diputación Foral de Guipúzcoa.

MICHELENA, Luis & María Milagros BIDEGAIN, 1954. "Las escrituras apócrifas de Andramendi". Reimpreso en MICHELENA, 1988, 838-850.

STEELE, Susan, 1975, "Past and irrealis: just what does it all mean?", International Journal of American Linguistics (IJAL), 41, 200-217. https://doi.org/10.1086/465362

TRASK, Robert L, 1977, "Historical syntax and Basque verbal morphology: two hypotheses", in William DOUGLASS, Richard ETULAIN & William JACOBSEN (eds.), Anglo-American contributions to

Basque studies: Essays in honor of Jon Bilbao, Reno, Desert Research Institute Publications on the Social Sciences, 203-217

Argitaratuta
2008-08-30