Un enigma envuelto en un misterio: la interpretación lingüística de la mano de Irulegi [Misterio batean bildutako igarkizuna: Irulegiko eskuaren interpretazio linguistikoa]
Laburpena
Irulegiko inskripzioari zentzu osoa ematea, eta hori zehatz eta zorrotz egitea, zeregin egiatan nekeza da, bai euskararekiko konparaziotik abiatuz gero, bai konparazio horretarako iberiera erabiltzen bada. Piezak euskaratik edota iberieratik hurbil egon daitezkeen azaleko zenbait elementu biltzen ditu, baina aldi berean ezagutzen den edozein eredurekin zerikusirik ez duten sekuentziak ere bai, espekulazio askearen eremua elikatzen dutenak. Lan honetan egiantzekoa izan daitekeena nabarmenki baztergarriak diren burutazioetatik bereizi nahi da. Interpretazio semantiko zehatzak saihestuz, gaur egun ezin burutuzkoak direnak, testuaren egitura morfosintaktikoaren analisi-aukerak proposatzen dira.
Estatistikak
Erreferentziak
Agud, M. (1968). El diccionario etimológico vasco. Boletín de la Real Sociedad Bascongada de Amigos del País, 24(1), 39-49.
Aiestaran, M., Velaza, J., Gorrochategui, J., Usúa, C., Pujol, P., Alonso, E., Iriarte, E., Narbarte-Hernandez, J., Ruiz-González, D., Mendizabal-Sandonís, O., Sesma, J., Mujika-Alustiza, J. A., García-Gazólaz, J., Balduz B. & Agirre-Mauleon, J. (en prensa). A Vasconic inscription on a bronze hand: writing and rituality in the Iron Age Irulegi settlement (Ebro Valley). Antiquity.
Ariztimuño, B. (2013). Finite verbal morphology. En M. Martínez-Areta (ed.), Basque and Proto-Basque. Language-internal and typological approaches to linguistic reconstruction (pp. 359-427). Peter Lang.
Arnaiz-Villena, A. (2023). The Hand of Irulegi: Basque-Iberism return after seventy years of dismissal. International Journal of Modern Anthropology, 2(19), 1201-1214. https://doi.org/10.4314/ijma.v2i19.8
Corominas, J. (1973). Dos notas epigráficas. Fontes Linguae Vasconum, 13, 5-19.
Ferrer i Jané, J. (2006). Nova lectura de la inscripció ibèrica de La Joncosa. Veleia, 23, 127-167.
Ferrer i Jané, J. (2023). La inscripción vascónica de la mano de Irulegi desde la perspectiva ibérica. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 515-538. https://doi.org/10.35462/flv136.9_3
Gómez, R. & Sainz, K. (1995). On the origin of the finite forms of the Basque verb. En J. I. Hualde, J. A. Lakarra & R. L. Trask (eds.), Towards a history of the Basque language (pp. 235-254). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/cilt.131.10gom
Gorrochategui, J. (1984). Onomástica indígena de Aquitania. UPV/EHU.
Gorrochategui, J. (2009). Vasco antiguo: algunas cuestiones de geografía e historia lingüísticas. Palaeohispanica, 9, 539-555.
Gorrochategui, J. (2018). Onomástica indígena de Aquitania: adiciones y correcciones I. En B. Urgell & J. M. Vallejo, (eds.), J. Gorrochategui, Opera selecta. Joaquín Gorrochategui. I. Aquitanica / Akitaniera (pp. 73-80). UPV/EHU. (Obra original publicada en 1993)
Gorrochategui, J. (2020). Aquitano y vascónico. Palaeohispanica, 20, 721-748. https://doi.org/10.36707/palaeohispanica.v0i20.405
Gorrochategui, J. (2022). The relationship between Aquitanian and Basque: achievements and challenges of the comparative method in a context of poor documentation. En Th. Acosta Chacon, N. H. Lee & W. D. L. Silva (eds.), Language change and linguistic diversity. Studies in honour of Lyle Campbell (pp. 105-129). Edinburgh University Press. https://doi.org/10.1515/9781474488143-010
Gorrochategui, J. (en prensa). Osserda o acaso Olerda, posible topónimo en la inscripción de Irulegi. En G. Elordieta, J. A. Lakarra & J. Manterola (eds.), Festschrift de próxima aparición.
Gorrochategui, J. & Velaza, J. (2023). La mano de Irulegi: edición y comentarios epigráficos y lingüísticos. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 491-502. https://doi.org/10.35462/flv136.9_1
Igartua, I. (2011). Historia abreviada de la aspiración en las lenguas circumpirenaicas. En A. Sagarna, J. A. Lakarra & P. Salaberri (eds.), Pirinioetako hizku tzak: lehena eta oraina (pp. 895-918). Euskaltzaindia.
Igartua, I. (2022, 26 de noviembre). De la mano de la incertidumbre. El Correo, 49.
Igartua, I. (en prensa). Algunos rasgos de la onomástica vascónico-aquitana a la luz de la tipología lingüística. En A. Arrizabalaga, J. Gorrochategui & E. Ortiz de Urbina (eds.), Entre el Ebro y el Garona: espacios, sociedades y culturas durante la Prehistoria y la Antigüedad. UPV/EHU.
Jimeno, R., Tobalina, E. & Velaza, J. (1998). Una nueva ara romana procedente de Ízcue (Navarra). Epigraphica, 60, 290-294.
Lakarra, J. A. (2003). Hacia un nuevo paradigma etimológico vasco: forma canónica, filología y reconstrucción. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 37(1), 261-391.
Lakarra, J. A. (2017). Basque and the reconstruction of isolated languages. En L. Campbell (ed.), Language isolates (pp. 59-99). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315750026-3
Lakarra, J. A. (2018). La prehistoria de la lengua vasca. En J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.), Historia de la lengua vasca (pp. 23-244). Gobierno Vasco.
Lakarra, J. A. (2023). Zorioneko y zorion: lo que nos dice de ellos la historia de la lengua vasca. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 597-616. https://doi.org/10.35462/flv136.9_8
Lakarra, J. A., Manterola, J. & Segurola, I. (2019). Euskal hiztegi historiko-etimologikoa (EHHE-200). Euskaltzaindia.
Lanz, J. (2020). Los vascones y sus vecinos (siglos II a. C. – VII d. C.). Gobierno de Navarra.
Luján, E. (2005). Los topónimos en las inscripciones ibéricas. Palaeohispanica, 5, 471-490. https://doi.org/10.36707/palaeohispanica.v0i5
Manterola, J. & Mounole, C. (2023). An assessment of the Basque Interpretation Hypothesis on the inscription contained in the hand of Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 583-596. https://doi.org/10.35462/flv136.9_7
Martínez-Areta, M. (2023). ¿Es la lengua de la mano de Irulegi la antecesora directa del euskera histórico? En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 617-637. https://doi.org/10.35462/flv136.9_9
Michelena, L. (1961-1977). Fonética histórica vasca. Diputación Foral de Guipúzcoa.
Michelena, L. (2011). De onomástica aquitana. En J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (eds.), Obras completas: V. Historia y geografía de la lengua vasca (pp. 197-243). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1954)
Michelena, L. (2011a). Comentarios en torno a la lengua ibérica. En J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (eds.), Obras completas: III. Palaeohispanica (pp. 103-128). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1961)
Michelena, L. (2011b). Los nombres indígenas de la inscripción hispano-romana de Lerga. En J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (eds.), Obras completas: V. Historia y geografía de la lengua vasca (pp. 245-260). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1961)
Orduña, E. (2020). Nueva interpretación de la inscripción de Lerga. Liburna, 16-17, 173-185.
Orduña, E. (2023). Observaciones sobre la inscripción de la mano de bronce de Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 539-550. https://doi.org/10.35462/flv136.9_4
Panosa, M. I. (2002). Inscripción ibérica procedente de La Joncosa (Jorba, Barcelona). Palaeohispanica, 2, 333-353. https://doi.org/10.36707/palaeohispanica.v0i2.362
Sayas, J. J. (2005). Protohistoria e historia de los vascones. Balance historiográfico (1983-2003). Vasconia, 34, 89-116.
Trask, R. L. (1997). The history of Basque. Routledge.
Zuloaga, E. & Ariztimuño, B. (2023). Sobre la lengua de la mano de Irulegi: apuntes y conjeturas. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 565-582. https://doi.org/10.35462/flv136.9_6
Egile-eskubideak 2023 Iván Igartua
Esta obra está bajo licencia internacional Creative Commons Reconocimiento-NoComercial 4.0.