«El Cantar de Berterretxe»: un análisis cultural [«Berterretxeren kantorea»: irakurketa kulturala]

Gako-hitzak: euskal balada, Antropologia, literatur kritika, artzain gizartea

Laburpena

Lan honek perspektiba kultural batetik ikertzen du euskal balada garrantzitsuenetako bat, «Berterretxeren kantorea». Naturako elementuak eta baladaren gaia biltzen dituen incipitaren mikroanalisiaren bitartez, kantorearen ulermena argitu eta berau sortu eta transmititzen duen gizartearen konplexutasunera gerturatzeko helburua dugu. Hurbileko testuinguruan oinarritzen den irakurketa linguistiko eta antropologiko batek posible egiten du euskal ahozko literaturaren balorazio egokia. Artikulu honetan frogatzen dugu batzuetan eman nahi izan zaion sinpletasun irudi hori azalekoa baizik ez dela.

Estatistikak

102
##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

Alexandri, V. (1855). Ballades et chants populaires de la Roumanie. E. Dentu.

Aldekoa, I. (2002). Historia de la literatura vasca. Erein.

Apraiz, O. (1928). Euskel Olertiyaren berezikai bat: Izadiaren deya maitasunezko olerki-asikeran. En Homenaje a D. Carmelo Echegaray (Miscelánea de estudios referentes al País Vasco) (pp. 601-610). Diputación de Guipúzcoa.

Azkue, R. M. de (1921, 1925). Cancionero popular vasco. Espasa-Calpe.

Biguri, K., Fraile, G., Lakarra, J. A. & Urgell, B. (1994). La balada vasca: historia de su recolección y estado actual de las investigaciones. En D. Catalán, J. A. Cid, B. Mariscal, F. Salazar, & Valenciano, A. (eds.), De balada y lírica. Tercer Coloquio Internacional sobre el Romancero (pp. 295-303). Fundación Ramón Menéndez Pidal & Universidad Complutense de Madrid.

Bilbao, G., Gómez, R., Lakarra, J. A., Manterola, J., Mounoule, C. & Urgell, B. (2020). Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa. (Dos volúmenes). UPV/EHU.

Caro Baroja, J. (1989). Ritos y mitos equívocos. Istmo.

Catalán, D., Cid, J.A., Mariscal, B., Salazar, F. & Valenciano, A. (eds.). (1994). De balada y lírica. Tercer Coloquio internacional sobre el Romancero. Fundación Ramón Menéndez Pidal, Universidad Complutense de Madrid.

Cid, J. A. (1994). Tradición apócrifa y tradición hipercrítica en la balada tradicional vasca. Las falsificaciones de cantos populares en Europa; ensayo de tipología. En Anuario Seminario de Filología Vasca Julio Urquijo, XXVIII-2 (pp. 505-524).

Cid, J. A. (2000). Romancero hispano y balada vasca. En Antonio Zavalaren ohoretan, herri literaturaz gogoeta (pp. 69-100). Universidad de Deusto.

Cid, J. A. (2010a). Reconstruyendo la balada «Atharratze Jauregian», de Quatrefages a Dickens; y del valor de los testimonios «indirectos». Littera vasconicae: euskeraren iker atalak, 11, 36-62.

Cid, J. A. (2010b). Re-deconstruyendo la balada «Atharratze Jauregian». Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo: International Journal of Basque Linguistics and Philology, 44(2), 155-220.

Douglass, W.A. (2003). La Vasconia global. Ensayos sobre las diásporas vascas. Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco.

Gavel, H. (1924). Le chant historique du Pays Basque: Bereterretsen Khantoria (la Chanson de Berterech)/ texte, traduction et notation musicale avec une introduction par H. Gavel. Bulletin de Societé des Sciences, Lettres, Arts et d'Etudes Régionales de Bayonne. A. Foltzen.

Gélis, J. (1984). L'arbre et le fruit. La naissance dans l'Occident moderne XVIe-XIXe siècle. Fayard.

Graves, R. (1996). La diosa blanca. Gramática histórica del mito poético (6.ª edición). Alianza editorial.

Guerra, J. C. (1924). Los Cantares antiguos del Euskera. Martín y Mena.

Haritschellar, J. (1985). «Berterretxeren khantoria». Commentaire littéraire. En Symbolae Ludovico Mitxelena setuagenario oblatae (pp. 1063-1074). Instituto de Ciencias de la Antigüedad.

Jaurgain, J. de. (1899/1992). Quelques légendes poétiques du Pays de Soule. Lacour.

Juaristi, J. (ed.). (1987). Literatura vasca. Taurus.

Juaristi, J. (ed.). (1989). Flor de baladas vascas (Visor de Poesía). Visor.

Kalzakorta, X. (2017). Euskal baladak: azterketa eta edizio kritikoa I. Labayru & Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa.

Kortazar, J. (1997). Euskal literaturaren historia txikia: ahozkoa eta klasikoa (XVIXIX). Erein.

Lakarra, J. A., Biguri, K. & Urgell, B. (1983). Euskal baladak: antologia eta azterketa. Dos volúmenes. Hordago.

Lekuona, M. (1935). Literatura oral euskérica. Itxaropena.

Lekuona, M. (1985). Idaz-lan guztiak. Vol. 9. Librería Técnica de Difusión.

Michel, F. (1857). Le Pays Basque: sa population, sa langue, ses moeurs, sa littérature et sa musique. Firmin Didot; Williams & Norgate.

Mirande, J. (1985). Berterretxen kantuaz oharpen bat. Egan 3-5, 1961. En Larrea, J. M. (ed.) Miranderen lan kritikoak (pp. 394-396). Pamiela.

Orpustan, J. B. (1996). Précis d'histoire littéraire basque, 1545-1950: cinq siècles de littérature en euskara. Izpegi.

Ott, S. (1981). The Circle of Mountains: a Basque Shepherding Community. Clarendon Press.

Peillen, T. (1991). Leku eta jendeak XV. mendeko zuberotar eresietan. Euskera, 36(3), 879-901.

Pelegrín, A. (1994). Lírica infantil: vamos a contar mentiras. En De balada y lírica. Tercer Coloquio internacional sobre el Romancero (pp. 155-166). Fundación Ramón Menéndez Pidal & Universidad Complutense de Madrid.

Salaberri Muñoa, P. (2002). Iraupena eta lekukotasuna: euskal literatura idatzia 1900 arte. Elkar.

Salaberry, J. D. J. (1870). Chants populaires du pays basque : paroles et musique originales recueillies et publiées avec traduction française. Lamaignière.

Seminario «María Goyri». (1994). Aplicación del «modelo romancero» de análisis a la balada vasca: «Berterretxeren khantoria». En D. Catalán, J. A. Cid, B. Mariscal, F. Salazar & A. Valenciano (eds.). De balada y lírica. Tercer Coloquio Internacional sobre el Romancero (pp. 305-316). Fundación Ramón Menéndez Pidal & Universidad Complutense de Madrid.

Urkizu, P. (2005a). Balada zaharrez. Erein.

Urkizu, P. (2005b). Viejas baladas del cancionero de Chaho. Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca, 11, 29-109. https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.11.2005.5893

Zavalla, A. (1998). Euskal erromantzeak. Romancero vasco. Auspoa.

Argitaratuta
2024-04-22
Atala
Literatura