Sobre la lengua de la mano de Irulegi: apuntes y conjeturas

Palabras clave: mano de Irulegi, vascónico, protovasco, Lingüística Histórica

Resumen

Este trabajo presenta una serie de consideraciones y conjeturas sobre la lengua contenida en la mano de Irulegi. En concreto, analizamos el texto desde el punto de vista de la vascología, para dilucidar si el texto (o alguno de sus elementos) puede leerse a partir del vasco histórico o del protovasco. Tras algunas consideraciones metodológicas, analizamos algunos elementos léxicos, como el Sorioneku/Sorioneke inicial y el eŕaukon final. Además, estudiamos algunas interpretaciones de otros autores. Tras analizar los datos y descartar perspectivas pancrónicas, concluimos que no es posible descifrar las líneas de la mano de Irulegi a través de lo que sabemos sobre el vasco histórico y sobre el protovasco.

Estadísticas

627
La descarga de datos todavía no está disponible.

Referencias

Abaitua, J. (2023). La mano de Irulegui: el hallazgo arqueológico y la lengua vascónica [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=ip3QrNfTcrU

Agirre-Mauleon, J. (ed.). (2022). Irulegi. Irulegiko eskua, K.a. I. mendeko lekukotasunepigrafiko bat Aranguren ibarrean. Sociedad de Ciencias Aranzadi Zientzia Elkartea.

Ariztimuño, B. (2011). Antzinateko euskal idazkunak eta aitzineuskararen berreraiketa: corpusa, analisia eta ondorioak [Trabajo de fin de máster inédito]. UPV/EHU.

Ariztimuño, B. (2016). Euskal ezeztapena(k) «Jespersen Zikloen» argitan [Ponencia]. Seminario de Monumenta Linguae Vasconum, UPV/EHU, Vitoria-Gasteiz.

Egurtzegi, A. (2011). Euskal metatesiak: abiaburua haien ikerketarako. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 45(1), 1-79. https://doi.org/10.1387/asju.9725

Dieguez, K. (2002). Ortziren inguruan. Uztaro, 40, 3-18.

Ferrer i Jané, J. (2022). Annorum vinum: una nova proposta d’interpretació de les inscripcions ibèriques pintades a les àmfores de Vielle-Toulouse [Conferencia]. XXXVIII Seminari d’estudi «Domingo Fletcher Valls» sobre llengua, economia i societat en el món ibèric, Gandia.

Ferrer i Jané, J. (2023). La inscripción vascónica de la mano de Irulegi desde la perspectiva ibérica. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 515-538. https://doi.org/10.35462/flv136.9_3

Gómez, R. & Sainz, K. (1995). On the origin of the finite forms of the Basque verb. En J. I. Hualde, J. A. Lakarra & R. L. Trask (eds.), Towards a history of the Basque language (pp. 235-254). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/cilt.131.10gom

Gorrochategui, J. (1984). Onomástica indígena de Aquitania. UPV/EHU.

Gorrochategui, J. (1995). Los Pirineos entre Galia e Hispania: las lenguas. Veleia, 12, 181-234.

Gorrochategui, J. (2018). La lengua vasca en la Antigüedad. En J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.), Historia de la lengua vasca (pp. 245-306). Gobierno Vasco.

Gorrochategui, J. (2020). Vascónico-Aquitano. Universidad de Zaragoza.

Gorrochategui, J. (2023). La mano de Irulegi, un singular epígrafe vascón del s. I a. C. [Video]. EHUtb. https://ehutb.ehu.es/video/64412af3af19239c741221e3

Gorrochategui, J. & Velaza, J. (2023). La mano de Irulegi: edición y comentarios epigráficos y lingüísticos. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 491-502. https://doi.org/10.35462/flv136.9_1

Lafon, R. (1944). Le système du verbe basque au XVIe siècle. Delmas.

Lakarra, J. A. (1995). Reconstructing the pre-proto-Basque root. En J. I. Hualde, J. A. Lakarra & R. L. Trask (eds.), Towards a history of the Basque language (pp. 189-206). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/cilt.131.08lak

Lakarra, J. A. (2006). Notas sobre iniciales, cambio tipológico y prehistoria del verbo vasco. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 40, 561-622.

Lakarra, J. A. (2018). La prehistoria de la lengua vasca. En J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.), Historia de la lengua vasca (pp. 23-244). Gobierno Vasco.

Lakarra, J. A. (2023). Zorioneko y zorion: lo que nos dice de ellos la historia de la lengua vasca. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 597-616. https://doi.org/10.35462/flv136.9_8

Lakarra, J. A., Manterola, J. & Segurola, I. (2019). Euskal hiztegi historiko-etimologikoa (EHHE-200). Euskaltzaindia.

Manterola, J. (2006). -a euskal artikulu definituaren gainean zenbait ohar. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 40(1/2), 651-676.

Manterola, J. (2015). Euskararen morfologia historikorako: artikuluak eta erakusleak [Tesis doctoral, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/15848

Manterola, J. (2023). Euskararen historia: «hasieratik» XXI. mendera arte [Conferencia]. ISEA Kooperatiba Elkartea, Arrasate.

Manterola, J. & Hualde, J. I. (2021). Old Basque had */χ/, not /h/. Medieval data, implications for reconstruction and Basque-Romance contact effects. Journal of Historical Linguistics, 11(3), 421-456. https://doi.org/10.1075/jhl.19041.man

Manterola, J. & Mounole, C. (2023). An assessment of the Basque Interpretation Hypothesis on the inscription contained in the hand of Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 583-596. https://doi.org/10.35462/flv136.9_7

Martínez-Areta, M. (2021). Latin and Romance influence on the Basque verbal morphosyntax. Journal of Language Contact, 14, 497-523. https://doi.org/10.1163/19552629-14030001

Martínez-Areta, M. (2023). ¿Es la lengua de la mano de Irulegi la antecesora directa del euskera histórico? En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 617-637. https://doi.org/10.35462/flv136.9_9

Michelena, L. (2011). Las antiguas consonantes vascas. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VII. Fonética y fonología. Morfosintaxis. Dialectología (pp. 57-92). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1957)

Michelena, L. (2011). Fonética histórica vasca. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VI. UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1961-1977)

Michelena, L. (2011). Textos arcaicos vascos. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: XII. Textos arcaicos vascos. N. Landuchio, Dictionarium linguae cantabricae (1562) (pp. 1-197). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1964)

Michelena, L. (2011). Etimología y transformación. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VII. Fonética y fonología. Morfosintaxis. Dialectología (pp. 93-108). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1972)

Michelena, L. (2011). Lengua común y dialectos vascos. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VII. Fonética y fonología. Morfosintaxis. Dialectología (pp. 517-543). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1981)

Michelena, L. & Sarasola, I. (2023). Diccionario general vasco - Orotariko euskal hiztegia. Euskaltzaindia. (Obra original publicada en 1987-2005). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=bilaketa&Itemid=1694&lang=eu

Mounole, C. (2006). Quelques remarques à propos de l’histoire des périphrases basques. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 40, 723-738.

Orduña, E. (2023). Observaciones sobre la inscripción de la mano de bronce de Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 539-550. https://doi.org/10.35462/flv136.9_4

Orpustan, J.-B. (1999). La langue basque au Moyen Age : XIe-XVe siècles. Izpegi.

Urgell, B. & Vallejo, J. M. (eds.). (2018). J. Gorrochategui, Opera selecta. Joaquín Gorrochategui. I. Aquitanica / Akitaniera (pp. 73-80). UPV/EHU.

Urrestarazu, I. (2023). Euskara Batu Zaharraren haustura: oinarri metodologikoak eta literaturaren berrikuspena. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 56(2), 107-142. https://doi.org/10.1387/asju.24118

Velaza, J. (2023). La mano de Irulegi y la epigrafía vascónica [Video]. CanalUNED. https://canal.uned.es/video/63f4910561d0d235712bff62

Zuloaga, E. (2022). Mendebaleko euskara zaharra: ezaugarriak, kronologia eta geografia. UPV/EHU; Euskaltzaindia.

Publicado
2023-12-28
Cómo citar
Zuloaga, E., & Ariztimuño, B. (2023). Sobre la lengua de la mano de Irulegi: apuntes y conjeturas. Fontes Linguae Vasconum, (136), 565-581. https://doi.org/10.35462/flv136.9_6