Sobre la lengua de la mano de Irulegi: apuntes y conjeturas [Remarks and conjectures on the language of the hand of Irulegi]

Keywords: hand of Irulegi, Vasconic, Proto-Basque, Historical Linguistics

Abstract

This paper presents some considerations and conjectures about the language contained in the hand of Irulegi. Specifically, we analyse the text from the point of view of Basque, in order to elucidate whether the text (or any of its elements) could be read from historical Basque or Proto-Basque. After some methodological considerations, we analyse several lexical elements, such as the initial Sorioneku/Sorioneke and the final eŕaukon. In addition, we analyse the interpretations by other authors. After discarding panchronic perspectives, we conclude that it is not possible to decipher the texts of the hand through what we know about historical Basque and Proto-Basque.

##about.statistics##

815
Download data is not yet available.

References

Abaitua, J. (2023). La mano de Irulegui: el hallazgo arqueológico y la lengua vascónica [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=ip3QrNfTcrU

Agirre-Mauleon, J. (ed.). (2022). Irulegi. Irulegiko eskua, K.a. I. mendeko lekukotasunepigrafiko bat Aranguren ibarrean. Sociedad de Ciencias Aranzadi Zientzia Elkartea.

Ariztimuño, B. (2011). Antzinateko euskal idazkunak eta aitzineuskararen berreraiketa: corpusa, analisia eta ondorioak [Trabajo de fin de máster inédito]. UPV/EHU.

Ariztimuño, B. (2016). Euskal ezeztapena(k) «Jespersen Zikloen» argitan [Ponencia]. Seminario de Monumenta Linguae Vasconum, UPV/EHU, Vitoria-Gasteiz.

Egurtzegi, A. (2011). Euskal metatesiak: abiaburua haien ikerketarako. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 45(1), 1-79. https://doi.org/10.1387/asju.9725

Dieguez, K. (2002). Ortziren inguruan. Uztaro, 40, 3-18.

Ferrer i Jané, J. (2022). Annorum vinum: una nova proposta d’interpretació de les inscripcions ibèriques pintades a les àmfores de Vielle-Toulouse [Conferencia]. XXXVIII Seminari d’estudi «Domingo Fletcher Valls» sobre llengua, economia i societat en el món ibèric, Gandia.

Ferrer i Jané, J. (2023). La inscripción vascónica de la mano de Irulegi desde la perspectiva ibérica. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 515-538. https://doi.org/10.35462/flv136.9_3

Gómez, R. & Sainz, K. (1995). On the origin of the finite forms of the Basque verb. En J. I. Hualde, J. A. Lakarra & R. L. Trask (eds.), Towards a history of the Basque language (pp. 235-254). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/cilt.131.10gom

Gorrochategui, J. (1984). Onomástica indígena de Aquitania. UPV/EHU.

Gorrochategui, J. (1995). Los Pirineos entre Galia e Hispania: las lenguas. Veleia, 12, 181-234.

Gorrochategui, J. (2018). La lengua vasca en la Antigüedad. En J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.), Historia de la lengua vasca (pp. 245-306). Gobierno Vasco.

Gorrochategui, J. (2020). Vascónico-Aquitano. Universidad de Zaragoza.

Gorrochategui, J. (2023). La mano de Irulegi, un singular epígrafe vascón del s. I a. C. [Video]. EHUtb. https://ehutb.ehu.es/video/64412af3af19239c741221e3

Gorrochategui, J. & Velaza, J. (2023). La mano de Irulegi: edición y comentarios epigráficos y lingüísticos. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 491-502. https://doi.org/10.35462/flv136.9_1

Lafon, R. (1944). Le système du verbe basque au XVIe siècle. Delmas.

Lakarra, J. A. (1995). Reconstructing the pre-proto-Basque root. En J. I. Hualde, J. A. Lakarra & R. L. Trask (eds.), Towards a history of the Basque language (pp. 189-206). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/cilt.131.08lak

Lakarra, J. A. (2006). Notas sobre iniciales, cambio tipológico y prehistoria del verbo vasco. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 40, 561-622.

Lakarra, J. A. (2018). La prehistoria de la lengua vasca. En J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.), Historia de la lengua vasca (pp. 23-244). Gobierno Vasco.

Lakarra, J. A. (2023). Zorioneko y zorion: lo que nos dice de ellos la historia de la lengua vasca. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 597-616. https://doi.org/10.35462/flv136.9_8

Lakarra, J. A., Manterola, J. & Segurola, I. (2019). Euskal hiztegi historiko-etimologikoa (EHHE-200). Euskaltzaindia.

Manterola, J. (2006). -a euskal artikulu definituaren gainean zenbait ohar. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 40(1/2), 651-676.

Manterola, J. (2015). Euskararen morfologia historikorako: artikuluak eta erakusleak [Tesis doctoral, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/15848

Manterola, J. (2023). Euskararen historia: «hasieratik» XXI. mendera arte [Conferencia]. ISEA Kooperatiba Elkartea, Arrasate.

Manterola, J. & Hualde, J. I. (2021). Old Basque had */χ/, not /h/. Medieval data, implications for reconstruction and Basque-Romance contact effects. Journal of Historical Linguistics, 11(3), 421-456. https://doi.org/10.1075/jhl.19041.man

Manterola, J. & Mounole, C. (2023). An assessment of the Basque Interpretation Hypothesis on the inscription contained in the hand of Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 583-596. https://doi.org/10.35462/flv136.9_7

Martínez-Areta, M. (2021). Latin and Romance influence on the Basque verbal morphosyntax. Journal of Language Contact, 14, 497-523. https://doi.org/10.1163/19552629-14030001

Martínez-Areta, M. (2023). ¿Es la lengua de la mano de Irulegi la antecesora directa del euskera histórico? En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 617-637. https://doi.org/10.35462/flv136.9_9

Michelena, L. (2011). Las antiguas consonantes vascas. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VII. Fonética y fonología. Morfosintaxis. Dialectología (pp. 57-92). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1957)

Michelena, L. (2011). Fonética histórica vasca. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VI. UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1961-1977)

Michelena, L. (2011). Textos arcaicos vascos. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: XII. Textos arcaicos vascos. N. Landuchio, Dictionarium linguae cantabricae (1562) (pp. 1-197). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1964)

Michelena, L. (2011). Etimología y transformación. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VII. Fonética y fonología. Morfosintaxis. Dialectología (pp. 93-108). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1972)

Michelena, L. (2011). Lengua común y dialectos vascos. En J. A. Lakarra & I. Ruiz (eds.), Luis Michelena. Obras completas: VII. Fonética y fonología. Morfosintaxis. Dialectología (pp. 517-543). UPV/EHU; Diputación Foral de Gipuzkoa. (Obra original publicada en 1981)

Michelena, L. & Sarasola, I. (2023). Diccionario general vasco - Orotariko euskal hiztegia. Euskaltzaindia. (Obra original publicada en 1987-2005). https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=bilaketa&Itemid=1694&lang=eu

Mounole, C. (2006). Quelques remarques à propos de l’histoire des périphrases basques. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 40, 723-738.

Orduña, E. (2023). Observaciones sobre la inscripción de la mano de bronce de Irulegi. En J. Gorrochategui & E. Santazilia (eds.), La mano de Irulegi: reflexiones desde la paleohispanística y la vascología [Dosier]. Fontes Linguae Vasconum, 136, 539-550. https://doi.org/10.35462/flv136.9_4

Orpustan, J.-B. (1999). La langue basque au Moyen Age : XIe-XVe siècles. Izpegi.

Urgell, B. & Vallejo, J. M. (eds.). (2018). J. Gorrochategui, Opera selecta. Joaquín Gorrochategui. I. Aquitanica / Akitaniera (pp. 73-80). UPV/EHU.

Urrestarazu, I. (2023). Euskara Batu Zaharraren haustura: oinarri metodologikoak eta literaturaren berrikuspena. Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo», 56(2), 107-142. https://doi.org/10.1387/asju.24118

Velaza, J. (2023). La mano de Irulegi y la epigrafía vascónica [Video]. CanalUNED. https://canal.uned.es/video/63f4910561d0d235712bff62

Zuloaga, E. (2022). Mendebaleko euskara zaharra: ezaugarriak, kronologia eta geografia. UPV/EHU; Euskaltzaindia.

Published
2023-12-28
How to Cite
Zuloaga, E., & Ariztimuño, B. (2023). Sobre la lengua de la mano de Irulegi: apuntes y conjeturas [Remarks and conjectures on the language of the hand of Irulegi]. Fontes Linguae Vasconum, (136), 565-581. https://doi.org/10.35462/flv136.9_6