Julian Gaiarreren euskal gutuna: edizioa eta azterketa [Julian Gayarre’s letter: edition and survey]
Abstract
In this paper, we present an edition of the famous letter that the tenor Julian Gayarre (1844-1890) wrote to his aunt. This letter has been used to prove that the Roncalese tenor was a speaker of Basque, but in this paper we would like to study the text as linguistic evidence instead, a task that was yet to be carried out. This document is a relevant piece of evidence of the Basque spoken in Roncal in the 19th century. We will compare the main transcriptions of the document, suggest a new interpretation of the text and comment on the most important linguistic features of the missive, as well as contextualizing the language in relation to the other witnesses of the Roncalese dialect. Similarly, in order to continue improving our knowledge on little known Roncalese witnesses, we bring a wordlist collected by the friar J. A. Arakistain in the village of Roncal in the middle of the 18th century as an appendix.
##about.statistics##
References
Agud, M. & Tovar, A., 1989, Materiales para un diccionario etimológico de la lengua vasca (IV), ASJU, 23(1), 133-203.
Alberdi, J., 1996, Euskararen tratamenduak: erabilera, Bilbo, Euskaltzaindia, Iker, 9.
Apat-Etxebarne, A. [A. Irigarai], 1974, Una geografía diacrónica del euskara en Navarra, Pamplona, Ediciones y Libros.
Azkue, R. M., 1931, Particularidades del dialecto roncalés, Euskera, 12, 207-406.
Bilbao, G., 2006, Joanes Etxeberri Sarakoaren saiakera lanak eta latina ikasteko gramatika: edizioa eta azterketa, UPV/EHU-ko doktorego tesi argitaragabea.
Bilbao, G. et al., 2016, Etxart eta Rosen gutuneria: edizioa eta azterketa, eskuizkribu argitaragabea.
Blecua, A., 1983, Manual de crítica textual, Madril, Editorial Castalia.
Camino, I., 2011, Ekialdeko euskararen iraganaz, in Epelde (arg.), 87-153.
Camino, I. & Gómez, R., 1992, Bonaparteren argitaratzeko irizpideez: Aezkoa, Zaraitzu eta Erronkariko dotrinak (I), ASJU, 26 (2), 453-581.
Corominas, J. & Pascual, J. A., 1985, Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico (6 liburuki), Madril, Editorial Gredos.
Egurtzegi, A., 2014, Towards a phonetically grounded diachronic phonology of Basque, UPV/EHU-ko doktorego tesi argitaragabea.
Euskaltzaindia, 2008-2016, Euskararen herri hizkeren atlasa, Bilbo, Euskaltzaindia.
Estornés Lasa, J., 1984, Mendigatxa’k Azkue’ri kartak 1902-1916 eta Erronkari’ko uskaratik utzulpen ta goarpenak, FLV, 43, 55-127.
Estornés Lasa, J., 1997, Diccionario español-uskara roncalés. Erronkariko uskararen hiztegia, Iruñea, Nafarroako Gobernua.
Fagoaga, I., 1951, Una carta en euskera de Julián Gayarre, Gernika, 14, 12-14.
Fagoaga, I., 1959, Retablo vasco, Zarautz, Auñamendi.
Fita, F., 1880, Suplementos al Diccionario trilingüe del P. Larramendi escritos en 1746 por el P. Fr José de María Carmelita Descalzo, in Modo breve para aprender la lengua vizcayna, Girona, Imp. y Librería de V. Dorca, 41-91. <http://www.kmliburutegia.net/Record/25744>
Gómez, R., 1991, Erronkarierazko dotrina argitaragabe bat: edizioa eta azterketa, in J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (arg.), Memoriae L. Mitxelena Magistri
Sacrum (pars prior), Donostia, Gipuzkoako Foru Aldundia, 375-426.
HH. EE., 1987, Euskal dialektologiaren hastapenak, Bilbo, Udako Euskal Unibertsitatea.
Hualde, F., [s.d.] Julian Gayarre: repertorio completo, interneten kontsultagai: <http://www.juliangayarre.com/images/repertorio.pdf >
Lakarra, J. A., 1996, Refranes y sentencias. Ikerketak eta edizioa, Bilbo, Euskaltzaindia.
Lakarra, J. A., 1997, Euskararen historia eta filologia: arazo zahar, bide berri, ASJU, 31 (2), 447-535.
Lakarra, J. A., 2011, Gogoetak euskal dialektologia diakronikoaz: euskara batu zaharra berreraiki beharraz eta haren banaketaren ikerketaz, in I. Epelde (arg.), Euskal dialektologia: lehena eta oraina, Bilbo, UPV/EHU, ASJUren gehigarriak, 69, 155-241.
Lekaroz, G., 2014, Euskararen lekukoak: Erronkari, <http://linguanavarrorum.blogariak.net/2014/04/13/euskararen-lekukoak-erronkari/>
Manterola, J., 2006, “-a” euskal artikulu definituaren gainean zenbait ohar, in Lakarra; Hualde (arg.), 2006, R. L. Trasken oroitzapenetan ikerketak euskalaritzaz eta hizkuntzalaritza historikoaz (ASJU, 40:1-2), Donostia & Bilbo, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 651-676.
Mitxelena, K., 1953, Contribución al conocimiento del dialecto roncalés, berrarg. in OOCC, VII, 571-608.
Mitxelena, K., 1954, La posicion fonética del dialecto vasco del Roncal, berrarg. in OOCC VII, 611-647.
Mitxelena, K., 1964, Sobre el pasado de la lengua vasca, berrarg. in OOCC V: 1-115.
Mitxelena, K., 1970, Estudio sobre las fuentes del Diccionario de Azkue, berrarg, in OOCC VIII, 29-191.
Mitxelena, 1977 [1964], Fonética histórica vasca, berrarg. in OOCC VI.
Mitxelena, K., 1979, Vasc. on da / gauza ona da, berrarg. in OOCC VII, 301-314.
Mitxelena, K., 1987-2005, Orotariko euskal hiztegia (15 tomo), <http://euskaltzaindia.eus/oeh>.
Mitxelena, K., 2011, Obras completas (xv liburuki), J. A. Lakarra & I. Ruiz Arzalluz (arg.), Donostia & Gazteiz, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU.
Fr. Migel (Zuzaeta), Fr. Jose (Arakistain), 1997, Idazlanak, F. Ondarra; A. Unzueta (arg.), Markina-Xemein, Karmel argitaletxea.
Oñederra, L., 1990, Euskal fonologia: palatalizazioa, Donostia, UPV/EHU.
Padilla-Moyano, M., 2013, (Des)genitibizazioaren historiaz gehiago: genitibozko subjektu iragangaitzak (ISGEN) ekialdeko euskaran, in R. Gómez et al., (arg.), 2013, Koldo Mitxelena katedraren III. biltzarra, Vitoria-Gasteiz, UPV/EHU, 383-404.
Pagola, R. M., Iribar I. & Iribar J. J. (arg.), 1997, Bonaparte ondareko eskuizkribuak. Erronkariera, Bilbo, Deustuko Unibertsitatea.
Reguero, U., 2013, Word order, in M. Martinez Areta (arg.), Basque and Proto-Basque, Frankfurt, Peter Lang, Mikroglottika, 5, 429-460. https://doi.org/10.3726/978-3-653-02701-3
Roncaglia, A., 1975, Principi e applicazioni di critica testuale, Roma, Bulzoni.
Saiz Valdivielso, A., 1990, Prólogo a la presente edición, in J. Enciso 1990 [1891], Memorias de Julián Gayarre, Bilbo, Editorial Laida, 79.
Salvoch, O., 2015, Julián Gayarre. La voz del paraíso, Iruñea, Ediciones Eunate.
Ulibarri, K., 2015, Dotrinazko sermoitegia. Galduriko hizkerak eta dialektologia historikoa, doktorego tesi argitaragabea [zuz.: Blanca Urgell Lázaro].
Urgell, B., 2016, Lehen euskara modernoa, in Euskararen historia, agertzeko.
Yrizar, P., 1949 [1981], Los dialectos y variedades del vascuence, berrarg., in Contribución a la dialectología de la lengua vasca (I), Donostia, Gipuzkoako Aurrezki Kutxa, 95-125.
Yrizar, P., 1992, Morfología del verbo auxiliar roncalés, Bilbo & Iruñea, Euskaltzaindia & Nafarroako Gobernua.
Zuazo, K., 1998, Euskalkiak: euskararen dialektoak, Donostia, Elkar.
Copyright (c) 2016 Koldo Ulibarri Orueta
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
