Hacia una periodización de la fragmentación del euskera occidental [Mendebaldeko euskararen zatiketa dialektalaren periodizaziorantz]

  • Gontzal Aldai UPV/EHU [Espainia]
Gako-hitzak: Periodizazio erlatiboa, zatiketa dialektala, mendebaldeko euskara, aldakortasunaren irizpidea, Vitoria-Gasteiz

Laburpena

Artikulu honetan, mendebaldeko euskararen zatiketaren periodizazio erlatibo bat proposatzen du autoreak, aldakortasunaren irizpidean oinarrituta. Zehazki, mendebaldeko euskararen ezaugarri esanguratsuen lagin bat aukeratu eta gero, ezaugarri horietako bakoitzaren aldakortasun-mailari erreparatzen dio; alegia, begiratzen du ea ezaugarriok aldaerak dauzkaten eta, baiezko kasuan, ea hauek nolakoak diren. Horrela lau periodo bereizten ditu dagokigun aroaren barruan, zeina zatiketa dialektalaren hasieratik (VI-VII m.) dokumentazio idatziaren orokortzera (XVI-XVII m.) joango bailitzateke. Proposatzen den periodizazioak zera berresten du: mendebaldeko euskararen zatiketak denbora luzea iraun zuela. Bestalde, aztertutako ezaugarrien hedadura geografikoak alde handiak erakusten ditu periodo batetik bestera. Azkenez, artikuluaren bukaeran, epilogo batean, zenbait galdera egiten dira, alde historikotik zein soziolinguistikotik, balizko ikerketa-lan zehatzak proposatzeko nahian. Balizko ikerketa-lan hauek kronologia absolutu batera hurbildu gintzakete, bai eta lotutako beste...

Estatistikak

104
##plugins.generic.usageStats.noStats##

Erreferentziak

ABAITUA, J.; UNZUETA, M., 2011, «Ponderación bibliográfica en historiografía lingüística: El caso de la "vasconización tardía"», Oihenart, 26, 5-26.

ANDERSON, S. R.; EDWARD L. K., 1985, «Deixis», in T. Shopen (ed.), Language typology and syntactic description III: Grammatical categories and the lexicon, Cambridge, Cambridge University Press, 259-308.

AZKARATE, A., 2003, «La arqueología y los intereses historiográficos: De los postulados vas cocantabristas a las necrópolis tardoantiguas de influencia nordpirenaica», Bidebarrieta, 12, 27-60.

AZKARATE, A.; BUSTINZA, J. L., 2013, Arqueología e historia de una ciudad: los orígenes de Vitoria-Gasteiz, 2 t., Bilbao, UPV-EHU. Becerro Galicano Digital, doc. 221, doc. 358, doc. 583, [www.ehu.es/galicano], consultado 03/10/2014.

BYBEE, J. L., 1985, Morphology: a study of the relation between meaning and form, Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins. https://doi.org/10.1075/tsl.9

ECHAIDE, A. M.ª (ed.), 1984, Erizkizundi Irukoitza/Triple Cuestionario/Triple Questionnaire (Euskara 1925), «Iker», 3, Bilbao, Euskaltzaindia.

KNÖRR, H., 2005, «Zigoitiko aditza (1918)», in P. Etxeberria; H. Knörr (ed.), Nerekin yaio nun: Txillardegiri omenaldia. «Iker», 17, Bilbao, Euskaltzaindia, 315-338.

LABOV, W., 1963, «The social motivation of a sound change», Word, 19, 273-309. https://doi.org/10.1080/00437956.1963.11659799

LAPESA, R., 1981, Historia de la lengua española, Madrid, Gredos, 9.ª ed.

LLEAL, C., 1990, La formación de las lenguas romances peninsulares, Barcelona, Barcanova.

LLOYD, P. M., 1987, From Latin to Spanish. Vol. I: Historical phonology and morphology of the Spanish language, Philadelphia, American Philosophical Society.

MITXELENA, K., 1958, «Introducción [al diccionario de Landuchio]», in M. Agud K. Mitxelena, N. Landuchio Dictionarium Linguae Cantabricae (1562), reimpreso en 1988 en Sobre Historia de la Lengua Vasca, Anejos de ASJU, X, 762-782.

MITXELENA, K. 1971, «Toponimia, léxico y gramática», Fontes Linguae Vasconum, 3, reimpreso en 1987 en Palabras y Textos, UPV-EHU, 141-167.

MITXELENA, K. 1973 [1953, 1955], Apellidos vascos, San Sebastián, Txertoa, 3.ª ed.

MITXELENA, K. 1977 [1961], Fonética Histórica Vasca, San Sebastián, Publicaciones del Seminario Julio de Urquijo, Diputación Foral de Gipuzkoa, Anejos de ASJU, IV, 2.ª ed.

MITXELENA, K. 1981, «Lengua común y dialectos vascos», Anuario del Seminario Julio de Urquijo, 15, reimpreso en 1987 en Palabras y Textos, UPV-EHU, 35-55.

MILROY, J., 1992, Linguistic variation and change: On the historical sociolinguistics of English, Oxford, Blackwell.

PASTOR DÍAZ DE GARAYO, E., 2011, «La Llanada oriental hace mil años: ¿qué hay del creci miento agrario altomedieval?: Hábitat y paisajes agrarios (entre la imaginación y la ló gica)», en Congreso 750 aniversario de la fundación de la villa de Salvatierra, Agurain/Salvatierra, Ayuntamiento de Salvatierra, 55-75.

PENNY, R., 1991, A history of the Spanish language, Cambridge, Cambridge University Press.

PETERSON, D., 2009, Frontera y lengua en el Alto Ebro, siglos VIII-XI, Logroño, Gobierno de La Rioja.

PETERSON, D. 2011, «Toponimia vasca en la documentación conservada en San Millán de la Cogolla: dos estratos diferenciables», en J. A. Lakarra; J. Gorrochategui; B. Urgell (eds.), II Congreso de la Cátedra Luis Michelena, Vitoria-Gasteiz, UPV-EHU, 115-125.

RIJK, R. P. G. de, 1981, «Euskal morfologiaren zenbait gorabehera», en Euskal Linguistika eta Literatura: Bide berriak, Bilbao, Universidad de Deusto, 83-101.

SALABERRI ZARATIEGI, P., 1998.«Arabako mugako nafar hizkeren inguruan», in I. Camino (ed.), Nafarroako hizkerak, Bilbao, Udako Euskal Unibertsitatea, 49-87.

SASIA, J. M., 1976, «En torno al euskera alavés», Boletín del Instituto Americano de Estudios Vascos, 27 (105), 72-79; 27 (106), 131-137; 27 (107), 174-184.

TAELDEMAN, J., 2005, «The influence of urban centres on the spatial diffusion of dialect phe nomena», in P. Auer, F. Hinskens; P. Kerswill (eds.), Dialect change: Convergence and di vergence in European languages, Cambridge, Cambridge University Press, 263-284. https://doi.org/10.1017/CBO9780511486623.012

TOVAR, A., 1952, «Sobre la cronología de la sonorización y caída de intervocálicas en la Romania occidental», en Homenaje a Fritz Krüger, I, Mendoza (Argentina), Universidad Nacional de Cuyo, 9-15.

TRASK, R. L., 1997, The History of Basque, London, Routledge.

TRUDGILL, P., 2011, Sociolinguistic typology. Social determinants of linguistic complexity, Oxford, Oxford University Press.

URGELL, B., 2006, «Para la historia del sustantivo verbal en vasco», Anuario del Seminario Julio de Urquijo (ASJU), 40 (1-2), 921-948. Número especial: J. A. Lakarra; J. I. Hualde (eds.), Studies in Basque and historical linguistics in memory of R. L. Trask.

VANDEKERCKHOVE, R., 2010, «Urban and rural language», in P. Auer; J. E. Schmidt (eds.), Language and space: An international handbook of linguistic variation. Volume 1: theories and methods, Berlin, De Gruyter Mouton, 315-332. https://doi.org/10.1515/9783110220278.315

YRIZAR, P., 1992, Morfología del verbo auxiliar vizcaíno. Estudio dialectológico, t. I, Bilbao, Euskaltzaindia.

ZUAZO, K., 2006a, Deba ibarreko euskara. Dialektologia eta tokiko batua, Oñati, Badihardugu.

ZUAZO, K. 2006b, «Deba ibarreko euskara zaharra», Anuario del Seminario Julio de Urquijo (ASJU), 40 (1-2), 1005-1029. Número especial: J. A. Lakarra; J. I. Hualde (eds.), Studies in Basque and historical linguistics in memory of R. L. Trask.

ZUAZO, K. 2007, «Euskalkien antzinatasunaz», conferencia presentada en el II Congreso de la Cátedra Luis Michelena, Facultad de Letras, UPV-EHU, Vitoria-Gasteiz, 9 de octubre de 2007.

ZUAZO, K. 2010, El euskera y sus dialectos. Origen, evolución y propuestas de futuro, Irun, Alberdania.

ZUAZO, K. 2012, Arabako euskara, Donostia, Elkar.

ZUAZO, K. 2013, El euskera de Álava, Vitoria-Gasteiz, Diputación Foral de Álava.

Argitaratuta
2014-12-31